Domuz gribine baðlý ölümler artýyor, tedavide kimyasal ilaç seçenekleri sýnýrlý kalýyor. Bitkilere baþvurmak en doðrusu. Bu dönemde sýk sýk yeþil çay, ada çayý, ýhlamur içmeli. Laden, mürver ve Güney Afrika sardunyasý da virüslerle mücadelede son derece etkili.
Bu hafta basýnda domuz gribi olarak adlandýrýlan H1N1 tipi inflüenza A virüs vakalarýna baðlý bazý ölümlere iliþkin haberler yer alýyordu. Aslýnda, domuz gribi virüsü, 1918 yýlýnda “Ýspanyol gribi” olarak kimi kayýtlara göre 20 milyon, kimi kayýtlarda ise 100 milyon kiþinin hayatýný kaybettiði virüsün soyundan geliyor. Son olarak 2009’da yol açtýðý salgýnda dünyada 8 bin 300 kadar kiþinin yaþamýný yitirdiði bildiriliyor. Yani, aradan geçen yüzyýllýk süreçte bu virüsle mücadelede hala tam bir baþarý saðlayamamýþýz.
Virüs enfeksiyonlarýyla mücadelede ilk akla gelen seçenek grip aþýsý uygulanmasý ancak sýnýrlý bir koruma saðlayabiliyor. Bunun baþlýca nedeni aþýnýn hazýrlanýþ stratejisi gereði virüs tipinin bir önceki yýl yaygýn salgýn etkeni olan virüsler arasýndan seçilmiþ olmasý ve dolayýsýyla uygulandýðý dönemde bu virüsün ne derecede yaygýn salgýna yol açacaðýnýn bilinmemesi. Ayrýca virüsün bu süreçte uðradýðý mutasyonlar ve uygulamanýn yeterince hýzla ve kapsamlý bir þekilde uygulanamamasý gibi olumsuz etkenler söz konusu. Ancak yine de yüksek risk grubu hastalarda (ileri yaþta, diyabetli, kardiyovasküler hastalýklar vd.) risklerin bir dereceye kadar azaltýlmasý amacýyla, koruyucu olarak uygulanmasý öneriliyor.
Etkisini kaybediyor
Virüslere karþý kimyasal ilaç seçenekleri ise sýnýrlý. Çok eski bir ilaç olan amantadin, virüsün hücre içine girmesini engelleyebiliyor. Ancak çeþitli zararlý etkilerinin yaný sýra bu ilaca karþý kolaylýkla dirençli virüsler geliþebilmesi nedeniyle artýk tercih edilmiyor. Yeni bir ilaç grubu ise oseltamivir gibi nöraminidaz inhibitörleri. Etkisini inflüenza virüsünün enfekte olan hücreden diðerlerine yayýlmasýný önleyerek gösteriyor. Ama maalesef bu ilaç da artýk leblebi gibi hekimler tarafýndan reçetelenmeye baþlandý. Nitekim bu ilaçlara karþý da dirençli virüs suþlarýnýn ortaya çýktýðý bildiriliyor. Yani bu gidiþle antibiyotikler gibi bu ilaçlar da yakýn bir süreçte etkisiz kalacak.
Ne varsa yine doðada var! Bilimsel araþtýrmalar bitkilerde bulunan, özellikle bazý polifenolik yapýdaki (basit fenoller, fenolik asitler, flavonoitler, prosiyanidinler) ve aromatik bileþiklerin doðrudan virüsler üzerinde etki göstererek ya da dolaylý olarak baðýþýklýk sistemini uyararak etkili olabildiðini ortaya koyuyor. Özellikle polifenolik bileþiklerin virüsler üzerindeki etkilerinin yaný sýra yapýsal özellikleri nedeniyle iltihap giderici, oksidatif hasarý giderici ve bakteri enfeksiyonlarýna karþý etkilerinin de bulunmasý üst solunum yolu enfeksiyonlarýna (ÜSYE) karþý mücadele ve tedavisinde geniþ kapsamda etkili olabilmektedir. Bitkisel ürünlerin diðer en önemli avantajý ise bitkisel bileþenlere karþý virüs ve bakterilerin direnç geliþtirememesi.
Ýlk iki gün çok önemli
Domuz gribi, kuþ gribi ya da bir baþkasý bu hastalýða karþý nasýl mücadele etmeliyiz? En önemli husus virüs çoðalmadan, hücre içine girmeden onu engelleyebilmek. Toplu yerlerde çok bulunuyorsanýz önleminizi almalýsýnýz. Ýlk iki gün çok önemli. Ýnflüenza virüsüne karþý mücadelede aðýz ve burun ilk savaþýn gerçekleþtiði yerler. Buralarda virüsü geri püskürtmemiz gerekiyor. Bu konuda bitkiler bize geniþ olanaklar saðlayabiliyor.
Laden (Cistus sp)
Bu bitkiler üzerinde çok sayýda yayýmlanmýþ bilimsel çalýþmamýz bulunuyor; ülser tedavisi, iltihap giderici, aðrý kesici, kan þekerini düþürücü ve virüs öldürücü. Þimdilerde pembe çiçekli laden (Cistus incanus) bitkisi popüler. Ýçindeki polimerik polifenoller virüsün çoðalmasýný, bakterilerin geliþimini engelliyor.
Mürver (Sambucus nigra)
Üzerinde çeþitli araþtýrmalar yürüttüðümüz bitkilerden biri. Bitkinin yapraklarýnýn ülser tedavisi, iltihap giderici, aðrý kesici, yara iyileþtirici etkileri konusunda bilimsel araþtýrmalarýmýz var. Mürver meyvelerindeki antosiyanin tipi bileþikler yine son yýllarda inflüenza virüsüne karþý etkisiyle popüler oldu.
Güney Afrika sardunyasý
Ýnflüenza virüsüne karþý savaþta yardýmcý olan bir diðer bitkisel ürün ise Güney Afrika sardunyasý (Pelargonium sideoides). Ürünün damla þeklinde kullanýlmasýnýn etkili olacaðýný düþünüyorum. Bilinçsiz tüketmeyin, zira bu þekilde tüketilen bitkisel ürünlerin yarardan ziyade zarar verebileceðini de unutmamýz gerekir.
Balkabaðý yiyerek hastalýklara savaþ açýn
Havalarýn soðumasýyla beraber hastalýklar da kendini göstermeye baþlýyor. Hastalýklardan korunmak içinse doðru bir beslenme planý uygulamak gerekiyor. Anadolu Saðlýk Merkezi Mutlu Diyet Kliniði’nden Beslenme ve Diyet Uzmaný Ece Köprülü, kýþ aylarýnda beslenme planýnýn doðru yapýlarak pek çok hastalýða karþý korunmanýn mümkün olduðunu söylüyor.
C vitamininin kýþ aylarýnda baðýþýklýðý kuvvetlendirmede önemli olduðunu hatýrlatan Köprülü, bu dönemde antioksidan yani hücre yenileyici özelliði bulunan meyve ve sebzelerin tüketilmesi gerektiðini belirterek “Antioksidan, sebzelerden balkabaðý, brokoli, kýrmýzý tatlý biber, mantar, domates ve ýspanakta, meyvelerden portakal, mandalina, greyfurt, kamkat, limon ve narda yoðunlukla bulunur. Bu meyve ve sebzeler içerdikleri E vitamini, kalsiyum ve magnezyum gibi önemli minerallerle de vücutta enfeksiyonu önleyip baðýþýklýðý güçlendirmeye yardýmcý olur” diyor.
Balýk ve salata tüketimine özen gösterin
Kýþ aylarýnda balýk tüketiminin de çok önemli olduðunu ifade eden Ece Köprülü “Balýklar bu mevsimde daha çok yaðlanýr, bu da Omega-3 yað asidinden zengin olduklarý anlamýna gelir. Haftada bir-iki kez yenilecek somon, uskumru, palamut, sardalye gibi balýklar içerdikleri Omega-3 ile vücutta enflamasyonu önleyip var olan mikroplarla da savaþýr” diye konuþuyor.
Þekersiz için ya da gerçek bal ilave edin
Bitki çaylarýný bu dönemde daha sýk olarak tüketmeliyiz. Yeþil çay, ada çayý, ýhlamur bu konuda en önemli yardýmcýlarýmýz. Gerek hastalýktan korunmak ve gerekse tedavi sürecinde bu çaylarý þekersiz olarak gerçek bal ilave ederek sýklýkla tüketin. Ayrýca yeþil çay veya ada çayýyla yoðun deriþimli (yüzde 5-10) çay hazýrlayýp onunla gargara yapýn. Yapýlan araþtýrmalarda yeþil çayýn içindeki kateþinlerin (epigallo kateþin gallat vd.) virüsün çoðalmasýný engellediði gösterilmiþ. Ada çayý içerisindeki sineol ise fýrsatçý bakterilerin geliþimini engelliyor. Bu husus önemli, çünkü soðuk algýnlýðý enfeksiyonlarýndan ölümlerin çoðu virüsün zayýflattýðý baðýþýklýk sistemi nedeniyle bakteri enfeksiyonlarýna baðlý olarak gerçekleþiyor.
