Havuç ve havuç suyu, daha antioksidan kavramýnýn günümüzde olduðu gibi bir tutku haline dönüþmediði dönemlerden beri saðlýðýmýz için popüler bir besin olarak bilinir. Ancak daha sonra daha güçlü ve etkili antioksidanlarýn ortaya çýkmasý ile gündemden biraz düþtü. 1992 yýlýnda yayýmlanan ‘Basel Çalýþmasý’nda’ (Ýsviçre) 12 yýl süre ile izlenen gönüllülerde kan serumu karotenoit seviyesi düþük olanlarda iskemik kalp hastalýðý (koroner damar yetmezliði) geliþimi riskinin arttýðý (birbuçuk misli risk artýþý) gözlemlenmiþ. Yine 1994’te yayýmlanan ve erkek gönüllülerin onüç yýl süre ile izlendiði bir baþka çalýþmada ise serum karotenoit seviyesi yüksek olanlarda koroner kalp hastalýklarý geliþimi riskinin en düþük seviyelere indiði bildirilmiþti. Özellikle bu çalýþmalar karotenoitlerin kalp ve damar saðlýðý bakýmýndan önemine dikkat çekmiþti.
Havuca turuncu rengini veren ve antioksidan etkili zengin karotenoit içeriði ile biliriz. Ancak zengin lif içeriðinin yaný sýra antioksidan etkili E ve C vitamini ve fenolik bileþikler (para-kumarik asit, klorojenik asit ve kafeik asitler) bakýmýndan da dikkat çekiyor. Uluslararasý saðlýk otoriteleri kalp ve damar hastalýklarýnýn önlenmesi ve tedavisinde antioksidan etkili doðal ürünlerin kullanýlmasýný öneriyor. Bu hipotezden hareketle zengin antioksidan bileþen içeriðine sahip havuç suyunun kalp ve damar hastalarýnda risk etkenleri üzerinde etkili olup olamayacaðý araþtýrýlmýþ.
ERKEKLERDE DAHA YARARLI
ABD Teksas Üniversitesi’nde yüksek kolesterol ve trigliserit seviyesi tespit edilen 17 (8 erkek, 9 kadýn) öðretim elemaný üzerinde yürütülen ufak bir klinik çalýþma. Çalýþmaya katýlan gönüllülerin üç ay süresince her gün 450 mililitre (üç su bardaðý) havuç suyu içmeleri istenmiþ. Havuç suyu her gün taze olarak hazýrlanýp katýlanlara daðýtýlmýþ. Kan örnekleri çalýþmanýn baþlangýcý ve sonunda (90 gün sonra) alýnmýþ ve biyokimyasal analize tabi tutulmuþ. Yapýlan analiz sonucunda kan serumu antioksidan durumunun belirgin bir þekilde arttýðý (yüzde 20-25 civarýnda artýþ) gözlemlenmesine karþýlýk, lipit peroksidasyonunun azalmasýna raðmen trigliserit ve kolesterol seviyeleri üzerinde belirgin bir etkinlik saðlayamadýðý tespit edilmiþ. Diðer taraftan muhtemelen havuç suyu içerisinde bulunan nitratlar, potasyum, diðer mineraller ve vitaminlere baðlý olarak, sistolik kan basýncýnýn (büyük tansiyon) yüzde 5 kadar bir miktar düþtüðü görülmüþ; ortalama 125’den 120 mm Hg’ya düþmüþ. Çalýþmada analizi yapýlan kalp ve damar hastalýklarý ve metabolizma deðerlendirmesinde yararlanýlan diðer kan deðerleri (C-reaktif protein, glikoz, insülin, leptin, interlökin-1 alfa, albümin, HDL, VLDL, LDL, Apo A, Apo B) üzerinde ise herhangi bir belirgin deðiþim gözlenememiþ. Bu arada deney bulgularýnda dikkati çeken bir husus, havuç suyunun erkeklerde daha yararlý olmasý.
Sonuç olarak, havucun insan saðlýðý için yararlý bir sebze olduðu tartýþýlamaz, ancak bence havuç suyu içmek yerine bütün halde yemek daha yararlý. Çünkü lif içeriði bakýmýndan zengin, özellikle iyi bir potasyum kaynaðý. Dolayýsýyla çalýþmada gönüllülere havuç suyu yerine günde yarým kilo taze havuç yedirilseydi kanýmca daha belirgin bir sonuç alýnabilirdi.
