Önceki gün görevinden ayrýldýðý açýklanan Suudi Ýstihbaratýnýn þefi Prens Bender Bin Sultan son zamanlarda Obama yönetimi aleyhine yaptýðý açýklamalarla gündeme gelmiþti. Gidiþi de esas olarak buna baðlanýyor. Ama Bender asla “anti-Amerikan” bir figür deðil. Tam aksine Arap’tan çok Amerikalý sayýlmayý gerektirecek bir kültürel donanýmý ve yaþayýþý var. Amerika ikinci vataný sayýlýr. Ne de olsa tam 22 yýl boyunca Washington’da ülkesini büyükelçi olarak temsil etti. Bu kadar uzun bir süre boyunca böyle bir postu iþgal edebilmesi bir yandan ülkesindeki gücüne dayanýyordu, ama bir yandan da Amerika’daki etkili çevrelerle kurduðu iyi iliþkilere. Washington’da Amerikan Baþkanýyla ayný koruma prosedürü uygulanan tek büyükelçiydi. Amerikan siyasi elitiyle güçlü ve sahici dostluklar kurmuþtu. Hatta Bush ailesiyle yakýnlýðýndan dolayý kendisine Bender Bush adý takýlmýþtý. Öyle ki Baþkan Bush’un 2003’de Irak’ý iþgal kararýný Dýþiþleri Bakaný Colin Powell’dan önce Bender’e açýkladýðý söylenir.
Bir de þöyle bir hikâye var: Baba Bush’un eþi ve oðul Bush’un annesi Barbara Bush evinde sigara içilmesine asla izin vermezmiþ. Ýki kiþi istisna: “Barbara’nýn ABD Baþkaný dýþýnda evde sigara içmesine izin verdiði tek kiþi Bender’di. Ama tabii her ikisi de ancak kendi odalarýnda içebilirlerdi.” Amerikalý gazeteci Elsa Walsh’un yýllar önce New Yorker dergisinde çýkan uzun ve kapsamlý incelemesinden okuduðumuz bu anekdot yeterince aydýnlatýcý. Ama devamý da var:
George ve Barbara Bush bir Þükran Günü’nde Suudi Arabistan’daki ABD askeri üssünü ziyarete gitmiþler. Doðal olarak Washington büyükelçisi de ülkesinde o günlerde. Baþkan Bush Bender’i çaðýrmýþ bir ara. Bender gitmiþ bakmýþ ki ABD Baþkanýnýn gözünde yaþlar. Merak etmiþ, ne oldu diye sormuþ. Meðer Bush’larýn o sýrada eþinden yeni boþanmýþ olan kýzlarý Dorothy Beyaz Saray’da yalnýz baþýnaymýþ. Kýzlarýnýn bir Þükran Gününü yalnýz baþýna geçiriyor olmasýna üzülmüþler. Ne var ki kýzlarýný arayýnca öðrenmiþler ki Bender’in karýsý Haifa o gün Bushlarýn kýzýný çocuklarýyla birlikte evine çaðýrýp Þükran Gününü yalnýz geçirmesine engel olmuþ! Baþkan Bush’un gözlerindeki yaþ sevinç ve þükran gözyaþýymýþ.
Reagan’ýn baþkan yardýmcýsý olduðu günden beri Bush’la baba-oðul gibiymiþler. Ama Reagan ailesiyle de arasý iyiymiþ. Hatta Nancy Reagan kocasýna mesaj iletmek için Bender’i kullanýrmýþ. Colin Powell’la yetmiþli yýllarda raket topu oynarlarmýþ. Condoleezza Rice ile de iyi görüþürlermiþ.
Dikkat ederseniz -her ne kadar Carter’dan Clinton’a Demokrat Baþkanlarla da iyi kötü bir iliþki kurabilmiþ olsa da- Washington’daki dostlarý çoðunlukla Cumhuriyetçilerden. Bu da doðal. Çünkü ABD’de Suudilerle ayný dili konuþan siyasi gelenek Cumhuriyetçi Parti. Tabii sadece Washington’da görev yapanlar deðil Riyad’daki Suudi yöneticiler de þimdiye kadar hep Cumhuriyetçileri daha anlayýþlý muhataplar olarak buldular karþýlarýnda. Dolayýsýyla son dönemde Obama yönetiminin Ýran’la barýþma adýmlarý baþta olmak üzere Suriye ve Mýsýr gibi kriz alanlarýnda Suudi çýkarlarýyla çatýþan tutumlar almasý Amerikan siyasi eliti içindeki iki farklý yaklaþýmýn tezahürleri olarak görünüyor Suudilere. Baþta Cumhuriyetçiler olsaydý bunlarý yaþamazdýk duygusu var çoðunda. Týpký yine bugünlerde Ýsrailli yöneticilerin de çoðunda olduðu gibi... Bundan dolayý da yakýn zaman önce Bender’in dilinden ifade edilen sert eleþtirileri dýþarýdan deðil içeriden gelen tepkiler olarak algýlamak gerekir. Ama ayný zamanda Bender’in özellikle Suriye’deki hem baþarýsýz hem de tehlikeli faaliyetlerinin neticesinde mevcut görevini býrakmak zorunda kalmasýný da Washington’un politikalarý dolayýmýnda anlamlandýrmaya çalýþmalýyýz.
