O karanlýk gecede sokaða çýkýp tankýn önüne yatan yüzbinler olmasaydý baþýmýza neler gelirdi? Türkiye’yi ne beklerdi? Belki bu gecenin ilk yýldönümünde bu sorularýn cevaplarýný da düþünmek gerekir. Sinemasal açýdan bu sorunun cevabýný verebilecek darbe filmlerini topladýk sizin için. Bu filmleri seyrettiðinizde göreceksiniz ki darbe denen þey asla bir ülkeyi birlik beraberlik içine sokmaz. Sýnýflar arasýndaki küçük çatlaklar köklü nefretlere, düþmanlýklara döner. Üstelik darbe filmlerini seyrettiðimizde söz konusu ülkeler arasýnda Türkiye’nin de olmasý hem kalbimizi kýrýyor hem de bizi utandýrýyor. Ama 15 Temmuz þehitleri sayesinde bu çukura bir daha düþmediðimiz için teselli buluyoruz. Burma, Uganda, Salvador, Nikaragua, Þili, Arjantin ve ne yazýk ki Türkiye. Ýþte darbenin etkilediði hayatlar, toplumlar ve öykülerle dolu liste.
Garage Olimpo (2000)
Hayatýný annesiyle beraber geçiren Maria, dikta karþýtý bir militandýr. Genç kadýn bir yandan fakir öðrencilere okuma yazma öðretirken, bir yandan da askeri yönetime karþý yasadýþý eylemler yürüten bir örgütte faaliyetlerde bulunur.Felix adlý geçmiþine dair hiçkimsenin hiçbirþey bilmediði ve Maria’nýn evinde kiracý olarak kalan bir genç, bu gizemli kadýna karþý büyük bir aþk beslemektedir.
Bazen bir þeyin deðerini anlamak için onlarýn varlýðý kadar yokluðunu da düþünmeliyiz. 15 Temmuz þehitlerini anlamak için onlarýn yokluðunda neler yaþanabilirdi düþünmek ister misiniz?
Babam ve Oðlum
Küçük Deniz 12 Eylül darbesinin yýktýðý hayatlardan biridir. Annesini doðmadan önce kaybetmiþtir, gazeteci babasý dýþýnda tanýdýðý tek bir akrabasý yoktur. Babasý Sadýk, bir gün Deniz’i hiç görmediði dedesininyaþadýðý kasabaya götürür. Deniz ailesine alýþmaya çalýþýrken yaþanan bir dram oru çok etkileyecektir.
État de siège (1972)
1960-67 yýllarý arasýnda Uruguay’da hükümet karþýtý muhaliflerin iþkence edilip mahkemeye bile çýkarýlmadan hapse atýlýp öldürüldükleri dönemde geçiyor. Uluslararasý bir örgüt için çalýþan bir adam kaçýrýlýr. Halk, onun daima insanlýðýn yararýna çalýþan bir iyiliksever olduðuna inanmýþtýr. Oysa film boyunca yürütülen araþtýrmada, bu Ýtalyan asýllý Amerikalýnýn sanýlan kiþi olmadýðý, tersine ülkede meydana gelen birçok siyasal olaydan sorumlu olduðu anlaþýlýr.
Z (1969)
Yves Montard, liberal bir politikacýdýr. Bir suikast neticesinde öldürülür. Devletin görevi, cinayeti örtbas etmektir. Formalite gereði açýlan davaya atanan savcý, olayý inceledikçe bunun sýradan bir dava olmadýðýný fark eder. Kýsa bir süre sonra davanýn peþine kapýlýr ve devletin derinliklerinde amansýz bir yolculuða çýkar.
Syriana (2005)
Bob Barnes emekliliði yaklaþmýþ tecrübeli bir CIA ajanýdýr. Prens Nasir suikastini düzenlerse terfi alarak emekli olacaktýr. Prens Nasir Basra Körfezi’ndeki ülkesindeki doðalgaz çýkarma haklarýný Amerikan þirketinden alýp Çinlilere verince enerji piyasasýnda dengeler bozulur.
Oðlunuz Erdal (2010)
Tunç Erenkuþ’un hazýrlýðý yaklaþýk üç sene süren bu son çalýþmasýnýn odaðýnda 12 Eylül cuntasýnýn idam ettiði Erdal Eren’in kýsa hayatý var. Belgesel, doðduðu topraklardan yola çýkarak ailesi, dostlarý ve tanýklarý aracýlýðýyla Erdal Eren’in idamýna kadar geçen süreyi anlatýyor.
1979’da Nikaragua’da Baþkan Somoza rejimine karþý Sandinistalarýn baþlattýðý ve giderek yayýlan isyaný izlemek için gazeteciler bölgeye gelir. Alex Grazier, Russell Price ve Claire de bunlardandýr. Claire ile Russell arasýnda kýsa sürede duygusal yakýnlýk baþlar ama Alex de genç kadýna aþýktýr. Film bir yandan o çalkantýlý ortamý, diðer yandan üç gazeteci arasýnda olup bitenleri anlatýr.
Salvador (1986)
Oliver Stone’un 1986 tarihli filmi, bir savaþ muhabirinin El Salvador’da yaþadýklarýný anlatýyor. Boyle, içkiye ve uyuþturucuya olan düþkünlüðü yüzünden iþsizlikle yüzyüze kalmýþtýr. El Salvador’da yaþanan iç savaþý izlemenin bir çözüm olabileceðini düþünen Boyle yola çýkar.
The Day of the Jackal (1973)
1962 yýlýnda Cezayir baðýmsýzlýðýný kazanmýþtý. Cezayir’in baðýmsýzlýðýný kabul eden Cumhurbaþkaný Charles de Gaulle, aþýrý milliyetçi üst düzey generaller tarafýndan ihanetle suçlandý. OAS adlý yeraltý örgütü Gaulle’e karþý baþarýsýz bir suikast giriþiminde bulundu. Çakalýn Günü Frederick Forsyth’in 1971 tarihli ayný adlý romanýndan uyarlanan 1973 yapýmý sinema filmi.
Missing (1982)
Þili’de kanlý bir darbe yapan Pinochet, halka katlanýlmasý zor anlar yaþatmaktadýr. Bu kaos ortamýnda kaybolan Charles Horman isimli bir Amerikan vatandaþý karýsý Beth tarafýndan aranmaktadýr. Oðlunun durumunu öðrenen baba Ed de Þili’ye geldiðinde olayýn ardýnda yatan gizli gerçekler ortaya çýkmaya baþlar.
