Olay baþka bir ülkede olsa, ‘Çoðunluðun azýnlýða tahakkümü’... olur. ‘Demokrasinin ihlali’ olur... ‘Muhalefetin susturulmasý’ olur... Zaten bu ülkede de ‘Yetki gaspý’ diye nitelendi... ‘Tarihe kara leke’ dendi... Olay þu: Demokrat Baþkan’ýn Beyaz Saray’dan yaptýðý üst düzey atamalar için Senato onayý gerekiyor. Cumhuriyetçi muhalefet de atamalarý engelliyordu. Demokratlar 200 küsur yýldýr görülmemiþ birþeyi yaptýlar ve muhalefetin atamalarý engelleme hakkýný ortadan kaldýrdýlar: Atama için nitelikli çoðunluk þartýný deðiþtirdiler.
Bu saate kadar týkanan, duran atamalar bundan sonra yalnýzca iktidar partisinin oylarýyla geçebilecek. Muhalefet bu biçimde etkisiz kýlýndý, bertaraf edildi. Kýyamet de koptu. ABD demokrasisinin tarihi bir yara aldýðý konuþuluyor.
Olay þu: Baþkan yargýç atarken, kilit kurumlarýn baþýna atama yaparken tek isim belirliyor, 100 üyeli Senato’ya yolluyor. Demokratlar’ýn 53 Senatörü var. Cumhuriyetçiler’in 45. Ýki tane de baðýmsýz var, Demokratlar’la birlikteler. Yani durum 55-45. Ancak Cumhuriyetçiler kürsüyü ve gündemi baþka meselelerle týkayýp, atamanýn oylanmasýný önlüyordu. Yeterlik önergesi verip oylamaya geçilmesi için 60 oy kuralý vardý. Ve Demokratlar 60 oyu bulamadýklarý için atama olmuyordu.
Þimdi Demokratlar 60 oy kuralýný salt çoðunluða indirdiler ve 51 oyla atamalarý kendi aralarýnda geçirme yetkisine kavuþtular.
Ýþte burada nükleer savaþ çýktý. Çünkü Demokratlar bu adýmla nükleer bomba attý. Cumhuriyetçiler de nükleer karþýlýk verecek, herkes ölecek, kurtulan olmayacak. Senato böylece Demokrat egemenliðine geçti. Temsilciler Meclisi de Cumhuriyetçiler’de. Meclisin iki kanatý birbirine düþman. Birinin ak dediðine öbürü kara diyecek. O zaman ne yasa geçer ne parlamento iþler. Zaten düzgün iþlemiyordu, yýllardýr bütçe yasasý çýkmýyordu. Ülke hâlâ geçici bütçeyle idare ediliyor.
Demokratlar’ýn son içtüzük deðiþikliði, Amerika’nýn en sevmediði durumu yansýtýyor: Oyun oynanýrken kurallarý deðiþtirmek, kale direklerini daraltmak... Sportmence bir hareket saymazlar, en büyük hakarettir. Ýsyan çýkarýr.
Muhalefete engelleme hakkýnýn verilmesi, taraflarýn bu durumlarda uzlaþmasý içindi. Ama uzlaþma çoktandýr ABD Kongresi’nde bir hayal.
Çoðunluk partisi atamalarý kendi baþýna geçirince ne olacak? Partizan atama yapacak. Partililer kilit yerlere atanacak. En büyük etki, yargýda. Bölge mahkemelerinde yargýçlarý Baþkan atýyor. Partili yargýçlar atayacak... En büyük risk ise ABD Anayasa Mahkemesi için. Mahkemede Cumhuriyetçiler’e yakýn 5 üye, Demokratlar’a yakýn 4 üye var. Cumhuriyetçiler denk gelse, örneðin kürtajý yasaklarlar, ülkeye kaçak girip ABD ekonomisini sýrtlamýþ Latin Amerikalý göçmenleri sýnýrdýþý ederler. Anayasa Mahkemesi, þu ortamda Amerika’nýn çehresini deðiþtirecek güce sahip... Demokrat baþkanýn bir üyeyi atamasý, Anayasa Mahkemesi’ndeki dengeyi deðiþtirecek önemde. Gerçi son deðiþikliðin Anayasa Mahkemesi’ni kapsamayacaðý söyleniyor, ama bu iþler belli olmaz.
ABD Senatosu’nda atamalarla sýnýrlý da olsa, çoðunluk azýnlýðý hiçe saydý, iktidar partisi muhalefeti sildi... Tek parti tahakkümü yalnýzca atamalarla sýnýrlý olduðundan, demokrasiye zarar sýnýrlýymýþ. Hem Cumhuriyetçiler baþka yollardan da engelleme yapabilirmiþ. Yarýn Cumhuriyetçiler çoðunluðu alsa, oyun terse dönecek, Demokrat azýnlýk silinecek... Ama çoðunluk tahakkümü var mý? Var... Bunu Patagonya meclisinde yapsalar, kim bilir ne denirdi.
twitter.com/selimatalayny
