Ne kadar tuhaf deðil mi? Türkiye’de okur yazarlarýn geniþ bir kesimi, hatta þu an itibarýyla karar vericiler arasýnda sayýlanlar, yakýn tarihin en önemli stratejik deðiþimlerini görmezden gelmeye devam ediyor.
Türkiye ve Rusya, enerji ana baþlýðý altýnda görünen, ancak üreteceði sonuçlar itibarýyla tüm bölgeyi, ayný zamanda küresel ölçekteki dengeleri deðiþtirecek bir dizi adým attýlar son birkaç yýlda. Soðuk Savaþ sonrasýnda meydaný boþ bulup kendisini dünyanýn imparatoru ilan eden Amerikan gücünün yaþadýðý en büyük meydan okumalardan birisi bu.
Kuþkusuz burada Türkiye önemli riskler üstleniyor. Öncelikle Rusya ve Avrupa Birliði arasýnda devam eden enerji krizi ya da restleþmesi, Türkiye’nin uzun yýllardar devam eden üyelik sürecini olumsuz etkileyebilir. Hoþ, son yýllarda Ankara’nýn yýllarca bekletildiði kapýdan içeri girenlere bakýldýðýnda, manzaranýn pek de iç açýcý olmadýðý söylenebilir.
ABD, geçmiþte SSCB’nin eteklerinde yer alan bazý ülkeleri AB’ye aldýrarak kendi doðal etki alanýný daha da geniþletmenin arayýþýna girdi. Bu ülkelerin AB içindeki ‘deðer’lerine bakýldýðýnda, bunun sahici bir üyelik olmaktan çok, Ukrayna sýnýrlarýna dayanan bir stratejik meydan okuma olduðu çok açýktý. Zaten Rusya’nýn Ukrayna hamlesi de býçaðýn kemiðe dayandýðý anda ortaya çýktý. AB sýnýrlarýnýn, Rusya’ya doðru geniþletilmesine destek veren ABD, böylece savunma hattýný çok daha ileride kurmayý hedefliyordu. Rusya, Ukrayna’da buna sert bir karþýlýk verdi.
Þimdi petrol fiyatlarý üzerinden Rusya’ya karþý yapýlan hamle, yakýn bir gelecekte özellikle AB sýnýrlarý içindeki ülkelerin yaþamasý muhtemel büyük krizleri sadece ertelemiþ olabilir. Almanya gibi güçlü bir ekonominin dýþýnda, belirleyici ve dönüþtürücü bir aktöre sahip olmayan birliðin, özellikle de yeni üyelerinin büyük sarsýntýlar geçireceði þimdiden söylenebilir. Örnek mi, Bulgaristan’da olup bitene kýsaca bakmak yeterli.
Rusya açýsýndan ‘Türkiye’ hamlesinin eþsiz bir önemi var kuþkusuz. Ancak gözden kaçýrmayalým ki, Türkiye açýsýndan da ‘Rusya’ hamlesinin büyük bir deðeri var. Her durumda enerji savaþýnda karlý çýkmasýnýn yaný sýra, hiç hesaba katýlmayan baþlýklarda da bu sürecin olumlu sonuçlarý olabilir.
2015, özellikle Ermeni iddialarýnda Ankara için uluslararasý zeminlerde sýkýntýlý geçmeye aday. Ancak Rusya hamlesinin, özellikle Ermenistan konusunda Türkiye’ye önemli bir manevra alaný getirebileceðini unutmayalým. Bizim çabalarýmýz kuþkusuz çok önemli. Ancak Rusya’nýn Azerbaycan-Ermenistan denkleminde gerçek patron olduðu gerçeðini deðiþtirecek kadar deðil.
Eskiden kendi kontrolünde olan ülkelerin, mesela Bulgaristan ve Romanya gibi, þimdi AB’den dolayýsýyla da ABD’den baðýmsýz hareket edemeyiþi, Rusya için ciddi bir sorun elbette. Ancak böyle bir dengesizlik halinde kendisine en ciddi katký saðlayacak aktörün Türkiye olduðunu da biliyor Putin yönetimi.
Bu yeni durumu çok farklý okumalarla deðerlendirebilirsiniz. Ortada yeni bir geliþme yok. Sonuçta AB ve Rusya arasýnda Türkiye’nin denge unsuru olmasý bugünün hikayesi deðil de diyebilirsiniz.
Bütün bunlar, en azýndan kendi okumam üzerinden gerçeðin bir boyutu olabilir. Ancak tüm bu söylediklerimizden daha büyük bir gerçeðin þekillendiðini, Türkiye’nin enerjiden siyasi gücüne, savunma sanayindeki hamleleriyle verdiði mesajlardan yeni oluþan dengelerine kadar herþey, bize çok farklý bir dönemin iþaretlerini veriyor.
Bölgemizi ve küresel dengeleri etkilen bir büyük gerçeðin, bize dokunmayacaðýný düþünenler, çok deðil hayli yakýn bir gelecekte tümüyle tasfiye olacak. Fazla beklemeye gerek yok. Pek yakýnda Tayyip Erdoðan-Ahmet Davutoðlu ekseninde Türkiye bu deðiþimi gerçekleþtirecek ve siyaseten ne denli büyük bir tasfiye yaþandýðýný hepimiz hayretle izleyeceðiz.
