Önceki hafta, Almanya ve Fransa’nýn ‘seçimleri etkileyecek yalan haberlere karþý savaþ açtýðýný’ yazmýþtým.
Avrupa Birliði de, 2015’te kurduðu ‘yalan haberle mücadele birimi’ East Stratcom/Doðu Stratejik Ýletiþim’i güçlendirme kararý aldý.
Bu kararlarda, ABD’de de seçim sýrasýnda baþlayan “Rusya, Trump’ýn seçilmesini saðlamak için seçmeni etkileyecek yalan haberler yaydý” tartýþmasýnýn büyük etkisi var.
Yalan haber, yeni ‘siber soðuk savaþ’ýn bir kolu olarak görülüyor.
Almanya medyasýnda çýkan haber ve yorumlardan bu savaþýn nasýl yapýldýðýna bakarsak:
- Farklý zamanlarda ve farklý yerlerde çekilmiþ fotoðraflar üzerine yalan bir haber yazýlmasý. Örneðin, yýlbaþý gecesi “Dortmund’daki Almanya’nýn en eski kilisesine Müslümanlarýn saldýrýda bulunduðuna” iliþkin aþýrý saðcý Breitbart News haberi. Bu haberde, kilisenin önünde çekilmiþ bir ambulans fotoðrafý kullanýlmýþtý.
- Bir siyasi veya toplumsal grup adýna yapýlan gerçeðe dayanmayan bir açýklamanýn ‘güvenilir bir kaynakmýþ’ gibi yayýlmasý.
Örneðin, Rus haber ajansý RIA Novosti’nin, “Her yýl 700 bin Alman, Baþbakan Merkel’in göçmen politikasý nedeniyle ülkeyi terk ediyor” haberi. Açýklamayý, Ýslam karþýtý bir hareket olan Pegida’nýn lideri Lutz Bachmann yapmýþtý.
- Hiçbir veriye dayanmadan doðrudan yalan haber üretilmesi.
Örneðin ‘Epoch Times’ gibi ‘haber ajansý’ adý altýnda yalan haber yayan, ancak mali kaynaðý bilinmeyen internet siteleri.
***
Avrupa medyasýna göre, yalan haber aðý þöyle çalýþýyor:
- Hedef ülke ve siyasal/sosyal gruplara göre yalan haberler üretiliyor.
- Bunun için farklý zaman ve yerlerde çekilmiþ görüntüler; üretilmiþ ses kayýtlarý, belli kiþi veya gruplar adýna ‘sahte açýklamalar’, gerçek olmayan istatistikler ve ‘görgü tanýðý’ ifadeleri kullanýlýyor.
Ya da bazý gerçek açýklama ve haberler ‘çarpýtýlarak’, yalan bilgiler eklenerek yeniden hazýrlanýyor.
- Bunlar Doðu Avrupa ülkelerindeki ‘trol fabrikalarý’nda Avrupa dillerine çevriliyor ve sosyal medyada dolaþýma sokuluyor.
- Bu haberler ‘haber portalý’ görünümündeki sitelerde yeniden haber yapýlýyor. (Ya da önce haber sitelerinde yayýnlatýlýyor, ardýndan orasý kaynak gösterilerek sosyal medyada dolaþýma sokuluyor.)
- Siyasal veya sosyal gruplarýn bu haberlerikullanmasý saðlanýyor.
- Sonra bu gruplar kaynak gösterilerek haberler yeniden yayýnlanýyor ve sosyal medyada tekrar paylaþýlýyor.
- Bu iþlem, ülkelerde alýnacak kritik siyasi kararlar, seçimler gibi önemli takvimlerde gerçekleþtiriliyor.
- Kamuoyu algýsý yanýltýlarak, bir siyasi parti veya liderin yýpratýlmasý, bir sosyal gruba (mülteciler, Müslümanlar, Yahudiler vb) yönelik tepki oluþturulmasý, toplumda gerginlik ve güvensizlik, nihai olarak da ülkede istikrarsýzlýk yaratýlmasý hedefleniyor.
AB ve ABD medyasýndaki haber ve yorumlara göre;
- Batý’ya yönelik yalan haberlerin arkasýnda Rusya/Kremlin var.
- Yalan haberden yararlanan, yalan haberi paylaþan, yayan siyasal, sosyal gruplar ve onlarý destekleyen medya da ‘Rus hükümetine oldukça sýcak bakýyor’…
Yalan haberle mücadelede de dört ayak öne çýkýyor:
- Þüpheli haberleri araþtýrarak ‘yalan/gerçek’ þeklinde birden fazla dilde yayýnlamak.
- Yalan haberin ilk yayýnlandýðý mecra ve dolaþýmý hýzlandýran sosyal medya þirketleri ve hesaplarý ile trol aðlarýný araþtýrmak, cezalandýrmak.
- Yalan haberin arkasýndaki ‘olaðan þüpheli’ ülkeyi (AB ve ABD’ye göre Rusya) açýða çýkarmak.
- Yalan haberleri yayan medya kuruluþlarýnýn finans kaynaklarýný araþtýrmak.
***
Þimdi, Türkiye’de 15 yýldýr Türkiye’de dolaþýma sokulan, ABD ve Avrupa medyasýnda ‘kaynaðýnda araþtýrýlmadan’ kullanýlan irtica, yaþam tarzýna müdahale, Kürtlerle savaþ, kaset, tape, Gezi, DEAÞ’a ambulanslarla silah gönderme, medyaya baský, Twitter’i kapatma, Fuat Avni haberleri gibi binlerce ‘haber’i bir daha deðerlendirin!
Batý’nýn olaðan þüpheli gördüðü Rusya’nýn yerine baþka ülke isimlerini koyun!
Doðu Avrupa ülkelerindeki ‘trol fabrikalarý’ ve ‘sosyal olaylarý yönetme, yönlendirme’ merkezlerini ekleyin!
Yalan haberleri Türkiye içinde ‘yayan’ gruplarýn kimlere yakýn olduðunu hatýrlayýn!..
Artýk ABD ve Avrupa’nýn böyle bir ‘derdi’ var.
Onlarýn çözüm yolu, Türkiye için de yol gösterici olabilir.