ABD Beþar Esed’in uzaklaþtýrýlmasýnýn artýk öncelik olmadýðýný söylüyor. Öncelik DEAÞ ile mücadele imiþ... Beyaz Saray sözcüsü, Esed ‘siyasi gerçekliðin bir parçasý’ dedi.
Ýlk akla gelen, sözcü bu laflarý kendiliðinden mi uydurdu? Çünkü Trump yönetiminde her kafadan ayrý ses çýkýyor.
‘Sözcü uydurmadýysa’, dememizin gerekçesi þu: Cuma günkü Beyaz Saray basýn brifingde muhabir ‘Esed’in meþru Suriye Devlet Baþkaný olup olmadýðý konusunda Baþkan Trump nerede duruyor’ diye sordu. Sözcü Spicer önce irticalen baþladý:
“Sanýyorum Esed’e iliþkin, þu an nerede olduðumuz konusunda kabul etmemiz gereken bir siyasi gerçeklik var. Obama yönetimi zamanýnda Esed konusunda çok fýrsat kaçýrdýk. Dün BM Büyükelçimiz Haley ve Dýþiþleri Bakaný Tillerson’un söyledikleri, (Esed’in geleceðinin) Suriye halkýnýn tercihinde olduðu gerçeðidir.”
***
Bu ifadelerde en sivri söz, gerçeklik - realite kelimesi. Bu kelime Esed’i meþrulaþtýrýyor mu, yoksa ABD açýsýndan ‘bir süre daha þeklen Esed’e katlanacaðýz, çünkü arkasýnda Rusya var, biz DEAÞ’a bakýyoruz’ yorumu mu?
Ayný kapsamda Dýþiþleri Bakaný Tillerson’a Ankara’da soruldu: Esed’in uzun dönemdeki durumuna Suriye halký karar verecektir’ diye tek cümleyle yanýt verdi... Bu ifade daha önce de kullanýlmýþtý ve geniþ yorumla ‘Esed’i yargýlamak da, asmak da, sürgüne yollamak da Suriye halkýnýn tercihi’ diye okunabilir.
Ýyi de, gerçeklik-realite nereden çýktý ve ABD Esed’i baðrýna mý basýyor?
Beyaz Saray sözcüsünün önüne verilen metinler, iþin ehli uzmanlardan çýkar ve resmi görüþü yansýtýr. Sözcünün bunlarý okumasý esastýr. Sözcü eline verilen metin dýþýna çýkýp dans etmeye baþladýðý zaman, hata yapar. Bizim gördüðümüz: Siyasi gerçeklik lafý metinden okunmadý. Sözcü irticalen söyledi. Deneyimsiz bir sözcü olan Spicer’ýn ‘siyasi gerçeklik’ lafýný nereden duyup Esed’e nasýl eklemlediðini bilmiyoruz.
Gerçi ABD medyasý sözleri ‘Trump yönetimi Esed konusundaki Obama politikasýný deðiþtirdi’ diye yorumladý. Bu konudaki genel algýyý New York Times gazetesinin baþlýðý belirledi: “Beyaz Saray, Esed’in Suriye’de iktidara yapýþmasýný siyasi realite olarak kabul ediyor”
Haber: Beyaz Saray’a göre Baþkan Trump, Esed’in gitmesi hedefinden vazgeçti ve son beþ yýldýr Obama’nýn izlediði politikadan sert bir dönüþ yaptý’ dedi.
Beyaz Saray sözcüsünün diðer ifadelerine ve özellikle metinden okuduðu ifadelere baktýðýmýzda ‘Esed’in gitmesi Obama zamanýnda öncelikti, o zaman fýrsat kaçýrýldý. Þimdi Deaþ ile mücadeleye bakýyoruz’ görüþü öne çýkýyor. Ve yorumun genel havasý, -gitmesi þu an öncelik deðil, ama baðrýmýza da basmýyoruz- þeklinde.
Burada iki soru var:
1- Obama zamanýnda her hafta -Esed gitmeli- dendi de, ne oldu ? Cevap: Hiç.
2- ABD’nin DEAÞ önceliði Esed’i meþrulaþtýrýr mý, kalýcý hale getirir mi ? Cevap: Hayýr. Esed’i þu an Rusya kullanýyor ve Astana ve Cenevre görüþmelerinde bunun izleri görülmüþtü. Daha ABD’nin Suriye’de ne yapacaðýný mesela Rakka’yý Rusya ile konuþmasý ve onay almasý gerekiyor. Bu henüz yapýlmadý.
Esed’in Güney Fransa’da tatilde bir emeklilik geçirmeyeceðini Washington’daki muhabirler de biliyor.
Saat saat geliþti
Çarþamba akþamý ABD’nin BM Büyükelçisi, valilikten gelen ve amatör diplomat olan Niki Haley, bir þeyler geveledi. Dakikalar sonra Dünya Hali yayýnýnda kýsaca deðindik -Suriye’de Beþar Esed’le takýntýlý olmayalým- havasýnda konuþuyordu. Cuma sabaha karþý ‘Esed’in gitmesi önceliðimiz deðil’ dediði bildirildi ve bu sözleri iki taksitte aðzýndan alýnabildi.
Mesele ABD medyasýnýn ilgisini çekti ve ilerleyen saatlerde Ankara’da Tillerson’a ‘Esed kalmalý mý gitmeli mi’ diye soruldu. En ehil durumdaki Tillerson tek cümleyle yanýtladý.
Yine zaman itibarýyla üçüncü durak, sonraki saatlerde baþlayan Beyaz Saray günlük basýn brifingiydi: Sözcü Spicer’a Büyükelçi Haley ve Bakan Tillerson’ýn yorumlarý kapsamýnda... Suriye soruldu. Medya aslýnda Haley’in sözlerini Tillerson ile doðrulamaya, ikisinin sözlerini de Beyaz Saray’da bulabildikleri tek kaynak olan sözcü Spicer ile saðlamaya çalýþýyordu. Trump Yönetiminde her kafadan bir ses çýktýðýndan, önemli politika konularýný birkaç kaynaða sormakta yarar vardý.
Spicer hem Haley hem Tillerson’a atýf yaptý, ama ezberden konuþuyordu.
FAUST’UN ÞEYTANLA ANLAÞMASI
Doktor Faust’un hikayesi bir Alman efsanesine dayanýr. Bilgiye aç ve dünyada baþka boyutlara gitmek isteyen Doktor Faust, þeytanla anlaþma yapar ve istedikleri karþýlýðýnda ruhunu þeytana satar. Sonradan piþmanlýk getiren ve Faust için yok edici bir anlaþmadýr bu. Faust sonunda cehenneme gider. Yazar Goethe’nin Faust romaný, çok sayýdaki örnekten en ünlüsüdür.
Senatör McCain’den Esed’le ilgili aykýrý ses
ABD Kongresinde tek baþýna dýþiþleri bakaný gibi çalýþan Senatör John McCain, Esed’e dair yalpalamaya ilk karþý çýkan ses oldu.
“Þeytan Anlaþmasý” deyimini kullanan McCain “Terörle mücadele adý altýndaki boþ bir vaat karþýlýðý Esed ve Putin ile Faust Anlaþmasý yapmaya ABD’nin ihtiyacý yok” dedi.
McCain bu anlaþmanýn ABD’nin bölgedeki gerçek müttefiklerini rahatsýz edeceðini, ve ABD’yi Suriye’deki katliamlara suç ortaðý yapacaðýný hatýrlatýyor, ki haklý.
ABD’nin Þeytanla Anlaþmasý yapmasý, bölgede hedef yaptýðý Ýran politikasý açýsýndan da çeliþkili. Ayrýca Senatör ‘Biz de Esed’i benimsersek, Suriye halký Esed’e karþý DEAÞ-El Kaide’den baþka alternatif göremez’ diyor.
McCain ‘Bir kez daha ABD’nin Suriye politikasý hedef-baþarý nedir tanýmlanmadan, gerçekçi bir plan konmadan bölük pörçük basýn açýklamalarýyla anlatýlýyor’ diye de þikayet etmiþ.
Bu iþin önünün arkasýnýn düþünülmediðini Senatör de fark etmiþ. Ama kehaneti rahatsýz edici: “DEAÞ’ý baþlatan ve bugüne kadar besleyen Suriye iç savaþýný yok sayarmýþ gibi yapýp DEAÞ ile savaþmaya çalýþmak, daha fazla savaþ, daha fazla terör, daha fazla mülteci ve daha fazla istikrarsýzlýk getirecektir.”
Senatör, Baþkan Trump’ýn konuya açýklýk getirmesini ve bu yanlýþ yola girilmesini önlemesini isteyerek açýklamayý tamamlýyor. Yani o da biliyor ki, Trump’a gelene kadar yönetim kayýp.
Londra ve Moskova’nýn sesleri
ABD’nin Suriye yalpalamasýna Ýngiltere tepki gösterdi. Moskova memnun.
Dýþiþleri Bakaný Boris Johnson: Suriye halkýnýn uzun dönem iyiliði için Esed rejiminden uzaklaþýlmasý gerekir.
Savunma Bakaný Michael Fallon: Suriye’de Kendi halkýný bombalayan birisinde uzun bir gelecek görmüyoruz.
Rus Milletvekili Leonid Slutsky: Bu sözler icraata dökülürse terörle mücadelede ABD-Rusya yakýnlaþýr ve Suriye’de barýþçý çözüm yolu kýsalýr.
