Columbia Üniversitesi nöromühendisleri tarafýndan yeni tasarlanan bir donaným yapay zekanýn insan beyni ile direkt iletiþim kurabilmesinin önünü açýyor. Özellikle konuþma zorluðu yaþayan hastalar için tasarlanan sistemde; monitorize edilen insan beyninden geçen düþüncelerin, anlaþýlabilir netlikte bir konuþmaya dönüþtürülmesi amaçlanýyor.
Baþlýk ürkütücü bir bilim-kurgu filmi gibi deðil mi? Yapay zeka tahminlerimizin çok ötesinde bir hýzla ilerliyor. Bugün bahsedeceðim geliþme gelecekte düþüncelerimizin yapay zeka tarafýndan okunabileceðinin sinyallerini veriyor. Teknolojideki her geliþme gibi bu da insanlarýn faydasýna olacak þekilde tasarlandý. Konuþma yetisinin kaybedildiði birçok hastalýk var. Özellikle bazý nörolojik hastalýklarýn ilerleyen dönemlerinde konuþma yetisi kaybediliyor. Bu tür hastalar için kullanýlmasý tasarlanan sistem geliþtirildiðinde hiçbir özelimiz kalmayacak gibi duruyor.
Bilim insanlarý düþünceleri anlaþýlabilir konuþmalara dönüþtüren bir sistem tasarladý. Columbia Üniversitesi Zuckerman Zihin-Beyin-Davranýþ Enstitüsü nöromühendislerinin yaptýðý bu çalýþmanýn sonuçlarý Scientific Report dergisinde yayýmlandý. Özellikle konuþma zorluðu yaþayan hastalar için tasarlanan sistemde; monitorize edilen insan beyninden geçen düþüncelerin, anlaþýlabilir netlikte bir konuþmaya dönüþtürülmesi amaçlanýyor. Yeni tasarlanan bu donaným, yapay zekanýn insan beyni ile direkt iletiþim kurabilmesinin de önünü açýyor. Bir nörolog olarak þunu söylemeliyim ki; ALS, inmeye baðlý konuþma bozukluklarý gibi bizim birçok hastamýzýn yaþam kalitesini artýracak bir geliþme bu. Sistemin çalýþma prensiplerinden biraz bahsedelim. Uzun yýllardýr bildiðimiz bir gerçek var. Ýnsan beyninde konuþurken ya da konuþmayý gerçekleþtirmese bile zihninde canlandýrýrken aktifleþen alanlar vardýr. Hatta birilerini dinlerken ya da dinlemesek bile dinlediðimizi hayal ederken de beynin belli alanlarý aktifleþir. Çalýþmanýn yürütücülerinden Nima Mesgarani’nin anlattýðýna göre; bu yapay zeka türü, konuþmayý düþündüðümüz andaki beyin aktivitelerinin kodlarýný çözüp, anlaþýlabilir bir konuþma halinde sunacak þekilde geliþtirilmeye çalýþýlýyor. Bu nedenle adý “vocoder”. Þifre çözücü anlamýna gelen “decoder”den geliyor. “Vocoder” ise ses çözücü demek. Vocoder’de kullanýlan teknoloji Apple Siri ve Amazon Echo’da kullanýlana benziyor. Þimdilik sadece çok basit denemeleri yapýlan yapay zekanýn, ilerleyen dönemde daha karmaþýk denemelerinin yapýlmasý ve özellikle konuþma yetisini kaybetmiþ hastalarda kullanýlmasý hedefleniyor. Hastalarýmýz için umut verici bir geliþme olmasýna raðmen, yapay zekanýn insan beyni ile bu kadar yakýn iliþki kurabilmesi bir takým korkutucu senaryolarý da zihnimizde canlandýrmamýza engel deðil.
New South Wales Üniversitesi’nde yapýlan yeni bir çalýþmanýn sonucuna göre; intihar vakalarýnýn yüzde 60’ý intihar etmeye yakýn dönemde baþvurduklarý saðlýk profesyonellerine bu düþüncelerinden bahsetmiyorlar. Korkutma amaçlý deðil de gerçekten ölümü hesaplayarak intihar eden insanlar, bu düþüncelerini genellikle saklama eðilimindeler.
Son dönemde oldukça gündemde olan bu konu hakkýnda fazlaca soru geldiðinden ve bazý televizyon programlarýnda uzman denetimsiz olarak herkese önerildiðinden dolayý açýklýk getirmekte fayda var. Ýstisnalarý ayrý tutarak hastalarýn genelinde konuþursak Alzheimer hastalarýna dövme yaptýrmak doðru bir yaklaþým deðildir. Özellikle erken evrede hastanýn birçok biliþsel fonksiyonu yerinde olduðundan, dövme yapýldýðýnda hasta kendisini kötü hissedecek ve bilinç dýþý olarak belirli bir sona hazýrlanacaktýr. Cep telefonuna yüklenen takip uygulamalarý bu tür hastalar için en uygun olanýdýr. Daha ileri evrelerde ise tedbirler hastanýn durumuna göre deðiþmektedir. Hastalarýn büyük çoðunluðu ilerleyen dönemde vücutlarýndaki deðiþimlere karþý çok hassastýrlar. Hatta kendi vücutlarýnda var olan benleri bile yadýrgayabilirler. Dövme ise kalýcý bir deðiþikliktir. Hastanýn kendi bedenine yabancýlaþmasýna yol açabilir. Bu konuda kendi hastalarýmda yaþadýðým iki tecrübeden bahsetmek istiyorum. Bir hastam vücuduna yaptýrýlan bu dövmenin içerisine çip yerleþtirildiðini ve yabancý ajanlarýn, kendisini dinlediðini düþündüðü için uzun süre panik yaþamýþ ve ailesinin görmediði bir anda býçakla onu keserek çýkarmaya çalýþmýþtý. Erken fark edilmesi sonucunda fazla yara almadan atlattý fakat sonuç daha kötü olabilirdi. Diðer bir hastam ise teninin o bölgesinin koyulaþtýðýný düþünerek çamaþýr suyu ile açmaya çalýþmýþtý. Dolayýsýyla bu çok mühim bir konudur ve her hasta için özel karar verilmelidir.
Böyle bir düþünceniz varsa hastanýzý takip eden hekime mutlaka danýþmanýz gerekir. Bazý merkezlerde Alzheimer hastalarýna dövme yapýlmaktadýr. Hekime danýþmadan yapýlmasýný sakýncalý buluyorum. Hastanýzýn kaybolmamasý için takip sistemi tarzýnda çözümlerin daha uygun olduðu kanaatindeyim. Çocuk takiplerinde kullanýlan kibrit kutusu þeklinde olan bu cihazlarý, hastanýzýn elbiselerine küçük cepler dikerek yerleþtirebilirsiniz.
Yüklenen bir program vasýtasýyla kendi cep telefonunuzdan gittiði yerleri takip edebilirsiniz. Daha iyi bir çözüm bulunana kadar en azýndan iþinizi görecektir.
