Yapay zeka yargı kararlarına girmeye başladı. Bugün ilk olarak bu konuya değineceğim.
Denetimli serbestlik konusunda ülkemiz önemli bir konumda. Bugün Manisa'da katıldığım denetimli serbestlik formundan da bahsedeceğim...
HERŞEY SİL BAŞTAN MI?
Future of Jobs Report 2025 (1) ilginç tespitler yapıyor. Bu rapora göre:
2030'a kadar çalışanların yaklaşık %39'unun temel becerileri değişecek.
Yapay zekanın "destekleyici" niteliği yerini "karar verici" role bırakacak.
Mesleklerin %22'sinde bir değişim olacak.
Birçok meslek bitecek ama yeni mesleklerde gündemimize girecek...
Hukuki açıdan yeni istihdam koşullarına göre mevzuata ihtiyaç olacak.
Ancak hukukun tek imtihanı bu değil pek tabi...
KİM SORUMLU?
Birkaç gün önce Kaliforniya Federal Mahkemesi, yapay zeka destekli yanlış hukuki alıntılar içeren dilekçeler sunduğu için bir hukuk firmasını para cezasına çarptırdı. Hakim, yapay zekâ tarafından üretilen içerikleri denetleme görevinin hukuk bürosunun sahiplerinde olduğunu belirtti...
YAPAY ZEKA İZİNSİZ KULLANIYOR...
Alman telif hakkı kuruluşu GEMA'nın (2) geçtiğimiz ay sonuçlanan davası da bunun bir örneği... GEMA açtığı davada ABD'li yapay zeka modeli ChatGPT'nin geliştiricisi OpenAI'yi dava etti. Münih Bölge Mahkemesi, OpenAI'nın dokuz popüler şarkının telif hakkını ihlal ettiğine, ChatGPT'nin GEMA ile lisans anlaşması yapılmadıkça kayıtlı sanatçıların şarkı sözlerini kullanamayacağına karar verdi.
TÜRKİYE'DEN BİR KARAR
Hollanda'daki bir ilamın; Türkiye'de tanınması ve tenfizi olarak görülen davada İstanbul 14. Asliye Ticaret Mahkemesi, "yabancı yargı kayıtlarının teyidi ve çeviri denetimi süreçlerinde yapay zekâ teknolojisinden bir araştırma aracı olarak yararlanıldığını" gerekçede belirtti.
Hâkim, bu teknolojik kullanımı Kamu Görevlileri Etik Kurulu'nun 2024/108 sayılı Yapay Zekâ Sistemlerinin Kullanımında Kamu Görevlilerinin Uyması Gereken Etik Davranış İlkelerine uygun şekilde gerçekleştirdiğini ifade etti. Böylece ilk kez hukukta, yapay zeka "bilgi doğrulayıcı bir teknik yardımcı olarak konumlandırılmış" oldu!
DENETİMLİ SERBESTLİĞİN 20. YILI....
Ceza adalet sistemlerinin tek işi suç değil. Yargılanan ve hüküm giyen kimse nihayetinde insan...
Bu da özellikle infaz konusunda doğru perspektifin önemini gözler önüne seriyor. Bu kapsamda başarılı bir uygulamamız var: Denetimli Serbestlik...
İşte bu konuda bir süredir yapılan çalışmalara iştirak ediyorum. Özellikle meselenin adli-iletişim boyutu üzerinde tespitlerimi paylaşıyorum. Bu çarşamba, bu konu için Manisa'daydık...
VALİ VE BAŞSAVCI DUYARLI...
Manisa Celal Bayar Üniversitesi ev sahipliğinde, Manisa Cumhuriyet Başsavcılığı koordinasyonunda gerçekleştirilen forum; yargı, akademi, kolluk, denetimli serbestlik birimleri ve medyayı aynı zeminde buluşturdu.
Forumun açılışında konuşan Manisa Valisi Vahdettin Özkan, denetimli serbestliği insanı merkeze alan, onarıcı ve toplumsal güveni gözeten bir yaklaşım olarak tarif etti.
Manisa Cumhuriyet Başsavcısı Kurtca Eker ise denetimli serbestliğin sahadaki somut karşılığını hatırlattı. Eğitim faaliyetlerinden bağımlılıkla mücadele programlarına, kamuya yararlı çalışma modellerinden meslek edindirme kurslarına kadar uzanan geniş uygulama yelpazesi, sistemin "cezasızlık" değil, aksine sorumluluk yükleyen bir rehabilitasyon modeli olduğunu ortaya koydu...
FORUM, CANLI VE DİNAMİK GEÇTİ...
Buluşmanın en canlı bölümlerinden biri, denetimli serbestliğin kamuoyundaki algısının tartışıldığı forum oldu. Prof. Dr. Derya Şaşman Kaylı'nın muhteşem moderatörlüğünde gerçekleştirilen oturumlarda, sistemin hukuki çerçevesi kadar toplumsal yansıması da ele alındı. MİA Haber GYY Cengiz Aksan, yerel ve ulusal medyada denetimli serbestlik haberlerinin çoğunlukla yüzeysel ele alındığını; başarı hikâyelerinin ise yeterince görünür olmadığını ifade etti. Manisa Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Önder Aydın da insan onurunu merkeze alan, etik bir habercilik anlayışının bu alanda hayati olduğunu dile getirdi. Cumhuriyet Savcısı Dr. Vehbi Kadri Kamer, denetimli serbestliğin uluslararası gelişimini ve Türkiye'nin bu alandaki konumunu aktararak, veri temelli politikaların önemine dikkat çekti. Manisa Denetimli Serbestlik Müdürü Cenk Arslan ise sahadaki uygulamaları, elektronik izleme sistemlerinden eğitim ve rehabilitasyon programlarına kadar somut örneklerle paylaştı. Doç. Dr. Gökhan Kayır'ın eğitim odaklı yaklaşım ile çizdiği perspektif çok mühimdi. Tam bir çerçeve konuşma yaptı hocamız. Uzman Kübra Aslan ise konunun pratiğine değindi.
RAKAMLAR ORTADA...
Bu çerçevede yaptığım değerlendirmede, denetimli serbestliğin çoğu zaman "özgürlük verilmiş gibi" sunulmasının ciddi bir algı sorunu yarattığını vurguladım. Oysa denetimli serbestlik; yükümlülükleri, takip mekanizmaları ve yaptırımları olan bir infaz rejimi!.. Medya dilinin bu noktada belirleyici bir rolü var. Denetimli serbestliğin %96 oranında başarılı olmasına karşın bize gösterilen %4'lük kötü örnekler üzerinden algılıyoruz meseleyi...
TEŞEKKÜRLER...
Böylesine güzel bir organizasyona imza atan Manisa Celal Bayar Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Rana Kibar'a, Manisa Cumhuriyet Başsavcısı Kurtca Eker'e, Manisa Denetimli Serbestlik Müdürlüğüne ve özellikle Tolga Yıldız'a teşekkür ediyoruz... Akademi, yargı ve basın bir aradaydı. Umarım devamı gelir...
_______________
(1) https://reports.weforum.org/docs/WEF_Future_of_Jobs_Report_2025.pdf
(2) GEMA (Gesellschaft für musikalische Aufführungs- und mechanische Vervielfältigungsrechte), müzik eserlerinin kamusal icrası, yayını ve çoğaltılması karşılığında doğan telif haklarını yöneten kolektif hak yönetim kuruluşu. Bizdeki MESAM/MSG neyse, Almanya'da da GEMA o.
