Wall Street’te damdan düþen ölü kedinin yere çarpma anýnda zýplamasýný -canlanma- sananlara karþý önlemler alýnmýþtýr. Bu yanýlsamaya kapýlanlar olduðu bilinir ve kasten ya da saflýkla bu zýplamayý -canlýlýk- sananlarý, kendine gelmeye davet ederler... Bir Karagöz-Hacivat muhaveresinde de Hacivat, mutfaktan pastýrmayý kapýp kaçarken damdan dama atlayan kedinin soðuktan havada donduðu palavrasýný anlatýr, ama Karagöz’ü inandýramaz.
Piyasalar son derece bencil ve kâr amaçlý ortamlardýr. Kâr için çið tavuk da yenir, gerekiyorsa kedinin havada donmasýna da inanýlýr. Ekonomik daralmasý altý yýldýr süren ve dört yýldýr da resmen krizde olan Yunanistan’ýn geçen hafta 5 yýl vadeli 3 milyar Euro’luk tahvil satmasý, böyle birþey.
Tahvil satýþý, uzun vadeye geçiþ baþarýsý... tünelin ucundaki ýþýk... falan diye konuþuldu, ama olay, piyasanýn zalimca kýsa vade kârý görmesi. Bu kaðýtta yabancýnýn gördüðü þu: Yunan ekonomisi kriz vesilesiyle dörtte bir küçüldü, iþsizlik resmen yüzde 27, genç iþsizlik yüzde 60’ýn üzerinde... Bu yýl ekonomi belki sýfýr nokta beþ oranýnda büyüme yazacak, o da istatistik cilvesi ve ölü kedi zýplamasý... 10 milyon nüfusta 5 milyon çalýþmýyor, emekli ya da iþsiz. Faal çalýþan 3.5 milyon. Yani bu 3.5 milyon, 5 milyona bakýyor... Ülkede yaklaþýk 3 milyon hane var, bunun 2.5 milyonu ödenmeyecek kadar aðýr vergi borcu altýnda. Zaten vergiler ödenmiyor. Borcun milli gelire oraný yüzde 170. Yani ekonomi batýk.
Ve bu batýk ekonomi 240 milyar Euro’luk kaðýt üzerindeki destekle ve lafla yönetilen peynir gemisi maharetinde Avrupa Merkez Bankasý’nýn, dolayýsýyla Almanya’nýn gölgesinde... Yunanistan batarsa, Euro’dan çýkarsa herkesin caný yanacaðýndan, þu an AB ve Euro Bölgesi, Yunanistan’ýn insafýna kalmýþ durumda. Borçlu, alacaklýlarý rehin aldý. Ve -Yunan borçlarýnýn ödenmesi- konulu tiyatro 2020’de baþlayacak. Bu borçlarýn ödenmeyeceðini herkes biliyor. Geçen hafta Yunan tahvili kuyruðuna giren 600 yabancý yatýrýmcý da þu hesabý yaptý: Birkaç yüz milyonluk kaðýt alýrýz, vadesine kadar tutmaya gerek yok, zaten 5 yýllýk vadede Yunanistan’ý batýrmaya kimse cesaret edemez. Biraz faiz düþer, kýsa yoldan kâr yazar, satar çýkarýz. Kýyamet de sonra kopar... Zaten Karagöz’ün Yunanca’sý da var: Karagiozis diyorlar.
Bu borçla baþa çýkmak için iki yol var. Ya Yunanistan temerrüde düþecek, ödemiyorum diyecek. Ya da alacaklýlar alacaðýndan vazgeçecek... Borcu ödermiþ gibi yaparak kuþaklar boyu taksit ihtimali de yok, çünkü bir yerde taksit ödenmez hale gelecek. Piyasa kurtlarý yüksek faiz uðruna bu oyuna girip kaðýt alýyorlar, ama oyunun biteceðini, oyun bitince de kapanda kalmamak gerektiðini biliyorlar. Maharet, kapýlar kapanýrken trenden dýþarý atlamak.
Piyasa kurttan geçilmiyor ama el elden üstün. En çok bilen en çok kazanmýyor. Geçenlerde ABD üniversitelerinde iþ idaresi-ekonomi öðrencileri arasýnda yapýlan borsa yarýþmasýný 6. sýnýf ortaokul öðrencileri kazandý. Resmi olarak yarýþma üniversite öðrencilerine açýk ve amaç, verilen sürede en çok getiriyi hangi portföy saðlayacak?
6. sýnýfýn hocasý öðrencilerine hisse senedi seçmeyi, portföy yapmayý öðretiyor. Öðrenciler bildikleri markalarý üreten, günlük hayatta sýk duyduklarý þirketlere yönelip bu þirketleri de araþtýrýp, ölçüp biçerek hisse seçiyor... Hoca bu portföyleri internet üzerinden yarýþmaya sokuyor... Bir üniversitenin yatýrým ekibi, yarýþmayý yüzde 18.5 getiriyle kazanýyor. 6. sýnýf veletlerinin saðladýðý getiri ise yüzde 22... Üniversiteliler en çok bilmiþler, hesapta profesyoneller... Ortaokullular ise amatör ve aklý-fikri baþka yerde çocuklar.
Üniversitelilerin çok bilmiþ halde sýk sýk satýp hisse deðiþtirdiði, 6. sýnýfýn ise seçtiði hissede kaldýðý anlaþýldý. Kimine göre ise sonuç tümüyle þanþ...
Piyasa böyle birþey: Çok bilmek yetmiyor, þanslý olmak da iþe yarýyor... Yine piyasada kârý çabucak yazýp Karagöz perdesinden çekilmek ve enkazý baþkalarýna býrakmak için yerde zýplayan ya da havada donan kedilere inanmýþ görünenlere dikkat etmek gerekiyor.
twitter.com/selimatalayny
