Dün Baþbakan Recep Tayyip Erdoðan ile ABD Baþkaný Barack Obama arasýnda yapýlan görüþmenin önümüzdeki günleri belirlemesi açýsýndan birçok veçhesi var tabii ki...
Ama bizim aþaðýda ele alacaðýmýz ekonomi ile ilgili iki temel konu, siyasetin yolculuðunun da rotasýný çizecek. Bu iki konu, tahmin edeceðiniz gibi AB-ABD arasýnda geliþtirilmek istenen Serbest Ticaret Anlaþmasý’na (STA) baðlý olarak, ABD-Türkiye arasýnda olmasý gereken STA ve bölgenin yeni enerji haritasý. (Burada bölge derken Doðu Avrupa’dan Hazar’a kadar uzanan büyük coðrafyayý ve K. Afrika ülkelerini kastediyoruz)
STA’da Türkiye zorunluluðu
Aslýnda bu iki konunun birbiriyle iç içe geçtiðini söylemek gerekiyor. Çünkü Türkiye’nin Transatlantik Serbest Ticaret Anlaþmasý’na dahil olmasý, yukarýda sözünü ettiðimiz bölgede, Türkiye üzerinden yürüyen bir ticari entegrasyonu ister istemez doðuracak. Tabii iþin þöyle bir ‘derin’ yaný da var; AB ve ABD arasýnda yapýlacak STA’nýn da etkinliði için buraya mutlaka Türkiye’nin dahil edilmesi gerekiyor. Çünkü lojistikten, ürün standartlarýna deðin bir çok konuda Avrupa’nýn üretimini ve bu üretimin ticarileþmesini, Türkiye olmadan, Türkiye limanlarý kullanýlmadan yapmaya kalkmak iþi yokuþa sürmekle eþ deðer...
Yakýndoðu ve Afrika pazarlarý bundan böyle Avrupa için çok önemli.
Serbest Ticaret Anlaþmalarý, yalnýzca gümrük ve kotalar için tanýnan serbestiyet deðildir, para-sermaye çevriminin, beþeri-sermaye dolaþýmýnýn kolaylaþmasý, denetim altýna alýnmasý ve mal üretimlerinin aynýlaþmasý, standartlaþmasýdýr daha çok. Böyle olunca, bu süreç pazarlarý, ulusal sýnýrlarýn hukuki, sosyal-kültürel ve ekonomik kýsýtlarýndan çýkartarak bütünleþtirir ve bu bütünleþme de bir müddet sonra siyasi tarafa da yansýyarak siyaseti deðiþtirir.
Ýþte Türkiye, yalnýz coðrafi olarak deðil, bu alanlardaki bütünlüðü saðlayacak çok önemli dinamikleri, hem tarihsel özellikleri hem de güncel konumu itibariyle barýndýrýyor. Dolayýsýyla, ABD-AB arasýnda yapýlacak Transatlantik Serbest Ticaret Anlaþmasý’nýn, bu iki ekonomik yapýyý da aþan, bir küresel ticari bütünlük olacaðýný varsayarsak, bu, Türkiye olmadan olmaz.
Tam da bundan dolayý dün gerçekleþen görüþme, ABD ve Türkiye arasýnda ekonomik olarak yeni bir dönemin baþlangýcý sayýlmalý...
Bunun dýþýnda ABD, Asya ülkeleri ile de STA yapacak, ayrýca AB-Japonya arasýndaki anlaþma sürecinin de yakýnda baþlamasý bekleniyor. Serbest Ticaret Anlaþmalarý, ayný zamanda, mallarýn ve iþgücünün güvenli dolaþýmýný da hýzlandýracak ve gündeme getirecek. Böyle olunca eðitimden, güvenliðe deðin bir çok önemli alanda ülkeler daha fazla iþbirliðine gidecekler; sýnýrlar fiili olarak kalkacak.
CHP liderinin Avrupa açmazý
Osmanlý, merkezi ama bir çok milleti barýndýran bir devletti. Merkezi olmasý, ipek ve baharat yolu gibi zamanýn önemli ticari bütünleþmelerinin güvenli iþlemesini saðlýyordu. Uzakdoðu’dan gelen mallar, Mezopotamya’nýn ürünleri, Osmanlý üzerinden batýya ulaþýyordu. Bu yüzden Akdeniz’in bir Osmanlý iç denizi olmasý, yalnýz Osmanlý’nýn deðil, o zamanki ticaret sermayesinin de iþine geliyordu. Bu, ulus pazarlar ve buna baðlý sermaye birikim döneminde gereksizleþti.
Ýþte þimdi, eskiye dönmüyoruz ama pazarlarýn, 19. yüzyýlda belirginleþen ve 20. yüzyýlda da savaþlarla korunup-geniþletilmeye çalýþýlan sýnýrlarýnýn sonuna geldik ve o eski, Osmanlý’nýn koruduðu ticaret yollarý, enerji yollarý olarak devreye giriyor.
Uluslara dayanan pazar sýnýrlarý yalnýz ekonomik olarak deðil, siyasi ve hukuki olarak da kalkma yolunda. Böyle olunca ulusal pazarlarý korumak üzerine bina edilen siyasi düþünceler, yapýlar geçersizleþiyor. Bunun için CHP lideri, Avrupa’da kendinden sandýðý ‘yoldaþlarýndan’ bile fýrça yiyor. Çünkü o yoldaþlar, gerçek anlamda sosyal-demokrat gelenekten geliyor. Ulus-devlet, zaten onlar için tarihsel bir kaza, bir sapmaydý. Bizimki içinse varoluþ gerekçesi...
Yeni enerji haritasý
Baþbakan Erdoðan ve Baþkan Obama, þüphesiz bu anlamda yeni ticaret haritasýný da ele aldýlar. Dünyada enerji arzýný ve oyununu deðiþtirecek yeni bir daðýtým merkezi oluþuyor. Hazar (Þah Deniz-Azerbaycan) ve K. Irak (Musul-Kerkük) kaynaklarý Güney Enerji Koridoru’nda (ki bu eski Ýpek Yolu’na çok benzer) birleþerek Türkiye limanlarýndan ve Türkiye üzerindeki boru hatlarýndan geçerek Avrupa’nýn içlerine ulaþacak. Bu yeni enerji haritasý, yeni bir zenginlik kaynaðý olduðu gibi, Rusya ve Ýran’ý da normalleþtirecek, onlarý yukarýda anlattýðýmýz ticari çevrime dahil edecek, dolayýsýyla demokratikleþtirecek yegane yoldur. Tabii ki bütün bu büyük pazar, yeni limanlar, yollar, demiryollarý ile donanacak. Ýþte bundan dolayý Suriye çok önemlidir ve Esad gibiler bundan dolayý gidicidir.
Merkez Bankasý ýskalamadý
Dün TCMB-Para Politikasý Kurulu, ‘piyasanýn’ beklentisinin üzerinde, politika faizini yüzde 5’ten 4.5’e düþürdü. Bu 50 baz puanlýk düþüþ, faize dayalý bir ekonomi isteyenleri düþündürüyor ama iþte her þey ortada; yeni bir dünya kuruluyor. TCMB, çok haklý olarak, euronun hýzla deðer yitirmeye baþladýðý ve Fransa’nýn bile resesyona girdiði, rekabetin öne çýktýðý bir ortamda, ihracatçýyý, sanayiciyi dolayýyýsýyla Türkiye’yi ýskalayamazdý. Þimdiye kadar çok ýskaladýk, çok...
