Gezi Parký olaylarýndan, ülkeyi yöneten ve kendilerini yönetmeye aday gören bütün siyasi kadrolar ne tür sonuçlar çýkarýr, bilemem. Bildiðim nokta, yaþadýðýmýz bölgenin tahmin edilenden çok daha hýzlý bir þekilde yeni dengeler düzenine doðru yol aldýðýdýr.
“Arap Devrimi”nin daha, kanlý Suriye senaryosu devam ederken, Irak ve Lübnan bu ülkeyle birlikte Ortadoðu’yu kasýp-kavuracak Sünni-Þii savaþýnýn sýcak rüzgarlarýný hissederken, yeni geliþme çok farklý bir boyutu iþaret ediyor: Dini ve etnik çatýþmalarýn arenasý olmasý beklenen bölge, toplumlarýn farklý kesimlerinin “yaþam tercihleri” doðrultusunda yeni bir denge arayýþýna geçmiþ durumda.
Gezi Parký eylemini baþlatýp sürdürenlerin yaþam tercihleri ile Anadolu coðrafyasýnýn “muhafazakar” olarak adlandýrýlan kesimi arasýndaki farklýlaþma “derin bir fayhattýna”dönüþür mü, bunu zaman gösterecek.
Ama sanýrým, bir baþka önemli bölge ülkesi Mýsýr’da yaþanýlanlar, bölgeyi en az Taksim Meydaný kadar etkileyecek önemdedir.
30 Haziran’da Tahrir’e dikkat!..
Türkiye, Gezi Parký olaylarýnýn sýcaklýðýný yaþarken, Mýsýr Kültür Bakanlýðý, 5 Haziran günü, ülkenin önde gelen gazeteci, yazar, devlet opera ve bale sanatçýlarý, ressamlar, heykeltýraþlarý tarafýndan iþgal edildi!.. Bakanlýktaki iþgal sürüyor... Ýþgalciler, Kültür Bakaný Alaa Abdülaziz’in bakanlýðý giderek dini bir kuruma dönüþtürdüðünü ve derhal istifa etmesini istiyorlar. Mýsýr polisi, iþgale bugüne kadar müdahalede bulunmadý. Müslüman Kardeþler mensuplarýnýn zaman zaman gerçekleþtirdikleri karþý eylemlerde iþgalcilerin can güvenliðini saðlamak için tedbir alýyor, o kadar.
Kahire ise, 2 ay önce bir sivil toplum hareketi olarak kendini gösteren, Devlet Baþkaný Muhammed Mursi’ye muhalif tüm sivil toplum örgütlerini, irili-ufaklý siyasi partileri ortak þemsiye altýnda toplayan Tamarrod’un (Direnme Ýnisyatifi) 30 Haziran’da Tahrir Meydaný’nda yapacaðý dev mitingin gerginliðini yaþýyor. Tamarrod, bugüne kadar, Mursi’nin istifasýný isteyen 7 milyon imzayý toplamýþ durumda. Bu rakam, Mursi’nin, 2012 Cumhurbaþkanlýðý Seçimi’nin ilk turunda aldýðý 5.5 milyon oydan bir hayli fazla.
Müslüman Kardeþler ve baðlantýlý örgütler ise, Tamarrod’un, liberaller, ateistler, radikal Hýristiyan Kýpti gençler ve apolitik yeni kuþaðýn temsilcisi olduðunu savunarak Tahrir Meydaný’na indikleri anda karþýlarýnda kendilerini bulacaklarýný ifade ediyorlar. Yani, 30 Haziran, bir kez daha dünyanýn Tahrir’i konuþacaðý ve Mýsýr’da kanlý sivil çatýþmalarýn yaþanabileceði bir gün olabilir.
Ýran’da büyük deðiþim...
Ýran’da yapýlan son cumhurbaþkanlýðý seçimini “ýlýmlý-reformcu” olarak adlandýrýlan Ruhani’nin, dini lider Ali Hameney’e yakýnlýklarýyla tanýnan “sertlik yanlýsý” rakiplerini ilk turda geçerek seçilmesi anlamlýdýr.
Ýran’da kayýtlý 50 milyon seçmenin yaklaþýk yüzde 25’i, Hamaney’in “vesayetialtýnda” yaþanýlan seçime “boykot” amaçlý katýlmadý. Bu yüzde 25, Ýran Ýslam Cumhuriyeti’nde bütün yetkileri dini liderin elinde toplayan, yapýlan kontrollü seçimler ile iþbaþýna gelenleri ise etkisiz oyuncu yapan rejimi meþru kabul etmiyor. Her þart altýnda yaþam ve siyasi tercihini önüne konulan sandýkta sergilemek isteyen geri kalan yüzde 75’in yüzde 51’i Ruhani’yi tercih ederek Hamaney ve çevresine önemli bir mesaj verdi. 2011 yýlýnýn resmi Ýran Ýstatistik Enstitüsü raporlarý, Ýran toplumunun son 20 yýlda köklü deðiþim yaþadýðýný iþaret ediyor.
1976 yýlýnda en az üç çocuk sahibi olan Ýran ailesi, bugün ortalama 1.6 çocuða sahip!..
Nüfusun yüzde 70’i þehirde yaþýyor, bu nüfus, çevre sorunlarý, kent alt yapýsý gibi konularda rutin siyasi tartýþmalardan daha çok hassasiyete sahip. 20-34 yaþ arasýndaki kadýnlarýn yüzde 33’ü, ayný yaþ grubundaki erkeklerin yüzde 50’si bekarlýðý tercih ediyor. 2.5 milyon ailede (yüzde 12.5) kadýn evin ekmeðini kazanýyor. Ülkede artan ekonomik sorunlar nedeniyle her 7 evlilikten biri boþanma ile sonlanýyor, bu oran, Tahran’da 4’te bire kadar ulaþmýþ durumda.
Bu sosyo-ekonomik yapýnýn, Ýran’ý deðiþtirecek potansiyele sahip olduðu zaten biliniyordu, Ruhani’nin seçilmesi þaþýrtýcý olmadý.
Türkiye’nin önemi...
Belli ki, Ýran ve Mýsýr, kendi bünyelerinde büyük sosyal depremler yaþayacaklar. Bu noktada, “olgunlaþan demokrasisi” ile Türkiye’nin kendi içindeki tartýþmayý barýþçý bir süreçte ortak sentezlere yöneltmesi önem kazanýyor. “Yeni Türkiye”nin içinde yaratacaðý “yeni modele” dünyanýn ihtiyacý var. Kimbilir, Gezi’ye dönük bu ölçüde ilginin temelinde, soru iþaretleri ile yüklü bir gelecek vardýr.
