Irak’ta olup biteni anlamaya çalýþmak için sadece Irak’a bakmak yeterli deðil. Dünyanýn çivisinin çýktýðýný düþündüren geliþmeler baþka yerlerde de yaþanýyor.
Geçen haftanýn öne çýkan olaylarýna bakýlarak yapýlan liste þöyle:
Pakistan’da Karaçi havaalaný çevresinde üst üste patlamalar oldu, 50’ye yakýn kiþi hayatýný kaybetti, Peþaver’deki patlamada ise 80 kiþi öldü. Saldýrýyý Pakistan Taliban’ý üslendi. Libya’da hükümet güçleriyle çatýþan taraflar önemli kentlere ilerlemeye ve saldýrýlarýný artýrmaya baþladýlar; Türkiye Bingazi baþkonsolosluðunun faaliyetlerini geçici olarak askýya almak zorunda kaldý; yabancýlarýn ülkelerine dönmeleri için çaðrýlar yapýlýyor. Saldýrýlarý Ensaru’þ Þeria üstleniyor. Irak’ta 1700 Þii asker kurþuna diziliyor, IÞÝD marifetini kameralara kaydedip dünyaya duyuruyor. Bunlar Ortadoðu’dan bir kaç örnek.
Afrika’nýn da Ortadoðu’dan farký yok. Boko Haram Nijerya’da kýz çocuklarýný kaçýrmaya devam ediyor, Kenya’da 48 kiþinin öldüðü saldýrýyý da, öncekiler gibi, El Þebab üstleniyor. Bu arada Çin’in Tiananmen Meydaný’nda bir patlama yaþandýðýný, bunun ölüm cezasýna çarptýrýlan üç ‘teröristi’ protesto etmekle ilgisi olduðunu; dolayýsýyla iþaretlerin Uygur kökenli radikal Ýslami bir gruba yöneldiðini belirtmek gerekiyor.
Radikal örgütlerin iþlevi
Tüm bu örnekler, olaylarýn yaþandýðý yerlerdeki örgütlerin bir tür ‘mýntýka temizliði’ yaptýklarýný gösteriyor. Aþýrý radikal ve Þii referanslý olmayan Ýslami gruplar, ülkelerinde var olan yabancýlarý kovma ve caydýrma iþlevi görüyorlar. Adý geçen örgütlerin birbirleriyle ne ölçüde baðlantýlarý vardýr, emin olmak kolay deðil. Ancak faaliyetleri, seçtikleri hedefler, kazandýklarý yerlerde nasýl bir rejim kuracaklarýný açýklamalarý birbirine benziyor. Sanki küresel düzeyde faaliyet göstersin diye bir büyük Cihad ordusu kurulmuþ da, bunlarýn bölge komutanlýklarý kendi alanlarýnda cephe kazanmaya çalýþýyorlar gibi.
Eðer adý geçen kuruluþlar birilerini kovmaya, geri çekilmeye zorluyorlarsa, birilerinin de bu boþaltýlan alanlara talip olacaklarýný düþünmek gerekir. Yani bu mýntýka temizliði, eþyalarýný toplayýp gidenlerin yerine baþkalarýnýn geleceðini ima ediyor. Ancak öte yandan, örgütlerin faaliyetleri kovmak istediklerinin sert tepkiler göstermesini ve gider gibi yapýp yeniden geri gelmelerini de teþvik ediyor.
Bir tür yeni köþe kapmaca oyunu gibi sürüp giden geliþmeleri Ortadoðu ve Afrika dýþýnda da görmek mümkün. Bunun için ise Ukrayna’ya bakmak yeterli.
Büyük mücadele
Geçen haftanýn þiddet listesine düþürülen kargo uçaðýný ve ölen 49 Ukrayna askerini, ardýndan Rusya’nýn Ukrayna’ya doðalgaz satýþýný durdurmasýný ekleyebiliriz. Belki bu cezalandýrma sürecinde NATO’nun Baltýklardaki tatbikatýndan sonra Almanya’da Tiger Meet tatbikatý yapacak olmasýnýn bir etkisi vardýr.
ABD’de cumhuriyetçilerin güçleneceði ve Avrupa’yý, özellikle Almanya’yý yanýna alarak terör örgütlerinin faaliyet gösterdiði yerlerde mücadele baþlatacaðý öngörülebilir; zira zemin tam da bir davet niteliðinde. Farklý olan, bu süreçte Ýran’ýn da söz konusu dayanýþmanýn içine çekilmesinde. Ýran ne ölçüde ABD’ye açýlýrsa, Ukrayna o kadar ceza çekecek. Bu arada Ýslami örgütlerin uyandýracaðý dehþet arttýkça da, kollektif müdahale senaryolarý daha fazla tartýþýlacak. Kazanýlan her cephe, diðer cephelerin pazarlýðý olacak; her hata karþý tarafýn kozu haline gelecek. Dilimiz varmýyor ama, 5. nesil savaþ teknolojisi tam olarak kullanýlmadan yeni nesil bir dünya savaþý yaþanýyor da haberimiz mi yok diye düþünmeden edemiyoruz.
