18 Mart’taki “e-hayat operasyonu: Virüs, insanlýðýn yaþam tarzýný tehdit ediyor” baþlýklý yazýmda þöyle demiþtim:
“Salgýn hastalýklar eski çaðlarda da dünyamýzý vurmuþ, on milyonlarca insanýn hayatýný kaybetmesine sebep olduktan sonra hayat normale dönmüþtür. Ama normale döndüðü düþünülen hayat hiçbir zaman eski hayat olmamýþtýr. Yani normal görülen deðiþmiþ, yeni normaller oluþmuþtur.”
Karantina halinin geçiþ dönemi normalleri artýk belirginleþiyor, bunlarýn karantina sonrasý dönemde ne kadar kalýcý olacaðýný ve yeni dönemin yeni normallerinin neler olacaðýný zaman içinde göreceðiz.
Bugün evlerden süren bir çalýþma hayatý ve sosyallik görüyoruz. Birçok gazete evlerden yani masa baþýndan hazýrlanýyor. Eskiden ‘masa baþý gazetecilik’ diye bir tabir vardý ve bu tabir zayýf, yüzeysel, kurgulanmýþ, biraz da spekülatif bir gazetecilik anlayýþýný ifade eden olumsuz bir terimdi.
Hakeza ‘masa baþý siyaset’ de olumsuzluk bir tabirdi, halktan kopukluðu anlatýyordu.
Geçiþ döneminin yeni normallerinde e-hayat, e-toplum, e-gazete, e-siyaset, e-ticaret bir olumsuzluk deðil, bir gereklilik olarak görülüyor.
Marks tarihteki toplumsal dönüþümü ilkel komünite, köleci toplum, feodal toplum, burjuva toplumu, sosyalist toplum gibi aþamalarla ifade eder.
Tarým devrimi topraða dayalý ürünü/üretimi, sanayi devrimi makineye dayalý üretimi, ticaret devrimi reklam ve pazarlamaya dayalý mal ve hizmet alýþveriþini, iletiþim devrimi ise bilgiye dayalý üretimi esas alýyordu; gelinen durumda iletiþim teknolojisine/internete dayalý bir üretime/iþleyiþe odaklanmýþ durumdayýz.
Ataerkil toplumlarda aile/kabile reislerinin hâkimiyeti, feodal toplumlarda kabile, aþiret ve büyük ailelerden oluþan beyliklerin beylerinin hâkimiyeti, modern toplumlarda ekonomik ve siyasi (devlet) güçlerin hâkimiyeti ön plandaydý; yeni dönemin e-toplumlarýnda iktidarýn merkeziyetçi yapýsý tekrar evlere, hanelere doðru daðýlarak atomize oluyor ve sosyal medya fenomenleri, olgularý, yönlendirmeleri sahne alýyor.
Fiþi çekildiðinde tuz buz olunacak bir elektronik toplumdan, iþleyiþ ve iliþkiden bahsediyoruz.
Sisteme baðlý herkesin daha fazla aktör olabileceði, kendisini ifade edip söz söyleyebileceði daha aktif görünen bir katýlým hali... Ama diðer yandan kendisini herkesle birlikteymiþ gibi hissettiren müthiþ bir yalnýzlýk hali...
Bu yüzden yeni normal halktan kopuk bir sosyalliði ifade ediyor.
Araziden, insandan, olaydan, yaþamdan, doðadan kopma tehlikesinden bahsediyoruz.
Yeni normal yeni bir gerçeklik algýsý üretecektir. Sanal dünyanýn imaja, görüntüye, algýya, kurguya dayalý dünyasý hem gerçek dünyanýn hakiki boyutlarýný, hem de görüntüye sunulmayan boyutlarýný, hayatlarýný ýskalayacaktýr.
Yeni normal yeni içtihatlarý gerektirecektir. Modern dönemde Ýslamcý mütefekkirlerin veya hareketlerin temel meselesi deðiþen hayat þartlarýný Ýslami deðerlerle-kaidelerle uyumlu hale getirmek, içtihat mekanizmasýyla deðiþime ayak uydurmak olmuþtur. Daha modern dünyanýn meseleleri üzerindeki tartýþma devam ederken þimdi bir de yeni normale, yeni düzene göre ‘uyum üretme’ meselemiz var!
Yeni normal eksiklikle malul olacaktýr. Yüz yüze-göz göze bakmak, dokunmak, duygu aktarýmý açýsýndan önemlidir. Duygu paylaþýmý olmayan iletiþim, çok eksik bir iletiþimdir.
Yeni normal E-baðlarý güçlendirmeyi gerektirecektir. Sistem dýþý, çevrim dýþý olmak, internete ulaþamamak hayattan kopuk olmak gibi algýlanacak.
Yeni normal teknolojik bir dünya olacaktýr. Ýletiþim teknolojilerini geliþtirmek ve teknolojik baðýmlýlýk hat safhada önem taþýyacak.
E-toplumum iliþki biçimleri de sosyal örgütleri de daha farklý olacaktýr. Ýnternet kullanýmýnýn yaygýnlaþmasýyla yeni bir sosyalliðin þekillenmesi; komünitelerin, cemaatlerin-cemiyetlerin, örgütlerin zemin ve þekil deðiþtirmesi söz konusu olacak.
Hayatý ayný mekanda paylaþmak yerine farklý alanlarda ‘zoom’lamak öne çýkacak. Sohbetler, ziyaretler, konferanslar, toplantýlar sanallaþacak!
Yeni normalin elektronik âlemi fiziksel hareketliliði azalttýðý için müthiþ bir zaman tasarrufu saðlayacak. Ancak sanal âlem insaný öyle bir yutacak ki herkes oturduðu yerde büyülenmiþ, hipnotize edilmiþ gibi çakýlýp kalacak.
Hayrolsun…
