Yeni seçim üç yeni dinamik getiriyor. Birincisi, çözüm sürecinin durmasý, çatýþmanýn baþlamasý ve teröre karþý mücadelenin getirdikleri yeni dinamikler. Ýkinci yeni dinamik, koalisyona karþý tek parti hükümetinin tercihinin yapýlacak olmasý. Üçüncüsü ise CHP ve MHP’nin iktidarýn parçasý olabilme ihtimalinin var olmasý. 7 Haziran seçimlerinde seçmenin önünde bu üç ihtimal de yoktu. Bu üç yeni dinamik de seçim sonuçlarýný etkileme potansiyeline sahip.
Çatýþma sürecinin seçime etkileri
Çözüm sürecinin bizatihi kendisi 7 Haziran seçimlerinin sonuçlarýna etki etmiþti. AK Parti’den bir kýsým oyun MHP’ye gitmesine, HDP’nin ise güçlenmesine sebep olmuþtu. Çatýþma süreci ve ölümler yeni dinamikler getirecek. Þu anda çatýþma sürecinin seçimi nasýl etkileyeceðini kestirmek zor. Devletin mücadelede baþarýlý bulunup bulunmamasý, hangi tarafýn kazanmaya yakýn olmasý ve silahlarýn býrakýlýp býrakýlmamasý oy verme davranýþýný etkileyecek. PKK’nýn silah býrakýp, Türkiye dýþýna çekilmesi HDP’yi güçlendirebilir. Bu olmadýðý taktirde, HDP oylarý azalabilir. Eðer devletin operasyonlarý PKK’ya deðil, Kürtlere yönelik olduðu þeklinde algý yerleþirse, aksine Kürt oylarýnda HDP’ye daha fazla yoðunlaþma olabilir. Sonuç olarak, çatýþma süreci bu seçime etki edecek ama etkisinin nasýl olacaðý çok faktöre baðlý. Dolayýsýyla çatýþma sürecinin yeni seçime etkisinin ne olacaðý henüz belirsiz.
Koalisyona karþý tek parti hükümeti
7 Haziran seçimlerinde seçmen AK Parti’nin tek baþýna iktidar olamayacaðýný beklemiyordu. Þimdi artýk biliyor. Bu sebeple seçmen , koalisyon mu, tek parti hükümeti mi tercihi de yapacak. Seçmen partilerin koalisyon hükümeti kuramadýklarý gerçeðini de dikkate alacaktýr. Özellikle AK Parti’yi terk eden altý puanlýk seçmen ile seçime gitmeyen üç puanlýk seçmen karar verirken bu ikilemi dikkate alabilir. Koalisyona karþý tek parti hükümeti ikilemi AK Parti lehine oy kaymasýna sebep olan temel bir dinamik haline gelebilir.
MHP ve CHP’nin iktidar ortaðý olma olasýlýðý
7 Haziran seçimlerinde seçmen gözünde hem CHP’nin hem de MHP’nin iktidar ortaðý olma olasýlýðý yoktu. Artýk var. CHP’nin dar gelirliye yönelik vaatleri iktidar umudu olmadýðý için etkili olmamýþtý. Bu sefer CHP bu vaatlerini daha etkili ve inandýrýcý þekilde ifade edebilir. Ayný durum MHP için de geçerli. Artýk MHP’nin iktidar ortaðý olabileceðine yönelik umut gerçekçi. Yani yeni seçimle beraber seçmen, CHP ve MHP’nin iktidar ortaðý olma olasýlýðýndan dolayý bu partilere yatýrým yapabilir.
Yeni seçimin kaderini etkileyecek seçmen profili
Yeni seçimin kaderini AK Partiden HDP veya MHP’ye kayan veya AK Parti’ye oy verme alýþkanlýðý olup seçime gitmeyen seçmen profili belirleyecek. AK Parti’nin bu eski seçmenlerini geri kazanýp kazanamayacaðý seçimin sonuçlarýný belirleyecek. AK Parti 9 puanlýk bu kesimin 5 puanýný geri alabilirse tek baþýna iktidar olabilir.
Seçmenin kararý deðiþir mi?
Bu sorunun cevabý hem evet hem hayýr. Türkiye’de seçmenin %70’i ideolojik ve sabit oy verme eðiliminde. Buna raðmen akýþkanlýk gösterebilen %30 civarýnda seçmen var. 7 Haziran seçimlerinde seçmenin yaklaþýk %10’u akýþkanlýk gösterdi. Seçimin dinamiklerine göre bu akýþkanlýk sabit kalabiliyor, artabiliyor veya azalabiliyor. 7 Haziran’da seçmenin %10’unda akýþkanlýk olmuþsa, bu seçimde de pekala akýþkanlýk olabilir. Bu sebeple üç ayda seçmen davranýþýnda ne deðiþir denilemez. Eðer yeni seçimde, özel dinamikler oluþursa seçmen akýþkanlýðý yükselebilir ve 7 Haziran seçimlerinin sonuçlarýný deðiþtiren yeni sonuçlar oluþabilir. Bu sebeple meseleye zaman üzerinden deðil, yeni seçimin yeni dinamikler getirip getirmediði üzerinden bakýlmalýdýr.
Kanaatimce önümüzdeki yeni bir seçimde, seçim sonuçlarýný deðiþtirebilecek kadar güçlü yeni dinamikler var.
