Bugün cumhuriyet tarihinin dönüm noktalarýndan birini yaþýyoruz.
Çünkü yarýn bugünkünden farklý bir Türkiye’ye uyanacaðýz.
Seçimi kim kazanýrsa kazansýn yarýn 16 Nisan referandumunun hayata geçtiði gün olacak.
16 Nisan referandumu halkýn hükümet sistemini deðiþtirmeye karar verdiði tarihi bir oylamadýr.
Bugünkü seçimle yürürlüðe girecek ve yarýndan sonra Türkiye baþkanlýk sistemine geçmiþ olacak.
***
Adýna Cumhurbaþkanlýðý Hükümet Sistemi dendi ancak uluslararasý alanda adý baþkanlýk sistemidir.
Baþkanlýk sistemi týpký parlamenter ve yarý baþkanlýk sistemleri gibi demokratik bir sistemdir.
Ve demokratik sistemin bence en baþarýlý ve faydalý olanýdýr.
En köklü parlamenter sistemler bile tek parti iktidarý saðlanamadýðýnda sorunlu sistemler olarak çýkýyor karþýmýza.
Mesela takip edenler, Almanya ve Ýtalya’nýn geçtiðimiz aylarda hükümet kurma aþamasýnda parlamenter sistemin getirdiði engelleri aþmakta nasýl zorlandýklarýný çok iyi bilirler.
***
Yarý baþkanlýk sistemi de parlamento çoðunluðu cumhurbaþkanýnýn partisinde olursa istikrarý saðlayabiliyor. Kaldý ki cumhurbaþkaný ve parlamento çoðunluðu ayný partiden olduðunda sistemi fiilen baþkanlýk sistemine yakýn hale geliyor.
Parlamento çoðunluðu farklý partiden olunca da sistem büyük oranda parlamenter sisteme dönüþüyor. Dolayýsýyla siyasi hayat parlamenter sistemin arýzalarýna maruz kalýyor.
***
Baþkanlýk sistemi ise sert kuvvetler ayrýlýðýný öngördüðü için yürütme ile yasama birbirinden baðýmsýz hale geliyor ve en silik aday da seçilse siyasi istikrar saðlanmýþ oluyor.
Yarýn yürürlüðe girecek olan Cumhurbaþkanlýðý Hükümet Sistemi de geliþmiþ baþkanlýk sistemi olarak karþýmýza çýkýyor.
Baþkanlýk siteminin en baþarýlý örneði Amerika’dýr.
Yarýn yürürlüðe girecek olan Cumhurbaþkanlýðý Hükümet Sistemi’nin ABD tipi baþkanlýktan kimi ayrýcalýklarý vardýr ama o ayrýcalýklar bir eksiklik deðil tam tersine hem Türkiye þartlarýna uyum baðlamýnda hem de muhtemel aksaklýklarý ortadan kaldýracak olmasýyla geliþmiþlik olarak deðerlendirilebilir.
***
Mesela, ABD’de parlamento, baþkanýn bütçesini onaylamazsa hükümetresmen ve fiilen kapanýyor. Cumhurbaþkanlýðý Hükümet Sistemi’nde ise parlamento bütçeyi kabul etmezse hükümet bir önceki yýlýn bütçesine enflasyon oranýný ekleyerek devam ediyor ve siyasi istikrar bozulmuyor.
Mesela ABD’de bakanlar dahil yüksek bürokratlarýn parlamentonun onayýndan geçmesi þarttýr. Bu kural ilk bakýþta güçler arasý denge gibi görülse de parlamento çoðunluðu farklý bir partide olduðunda, kuvvetler ayrýlýðýný olumsuz etkileyecek bir uygulamadýr.
Cumhurbaþkanlýðý Hükümet Sistemi’nde ise böyle bir þart yoktur. Yetki de sorumluluk da baþkandadýr. Dolayýsýyla kuvvetler ayrýlýðý ilkesi daha net bir þekilde iþleyecektir.
***
Tabii ki sistem yeni devreye gireceði için kimi aksaklýklarla karþýlaþýlmasý muhtemeldir.
Önümüzdeki dönem -seçimi kim kazanýrsa kazansýn- sistemin oturabilmesi içinyeni düzenlemelerin yapýlacaðý dönemdir.
Artýlarý eksileri tartýþýlabilir ama hem siyasi istikrar açýsýndan hem kuvvetler ayrýlýðý açýsýndan baþkanlýk sistemi kesinlikle parlamenter sistemden daha pratik daha demokratik ve daha yararlý bir sistemdir.
Halkýmýz zaten 16 Nisan’da buna karar verdi.
Þimdi de bu sistemi kimin uygulayacaðýna karar verecek.
Vatana millete hayýrlý olsun.
