Krizin hemen baþladýðý günlerde-yani 2008’in son günleri- Putin, Moskova’da doðalgaz ihraç eden 12 ülkeyi bir araya getirmiþ ve ‘artýk ucuz doðalgaz yok’ sloganý ile Rusya önderliðinde, bir doðalgaz karteli kurulmasý için çalýþmaya baþlamýþtý. Yani bir nevi OPEC gibi doðalgaz ihraç eden ülkeler karteli Putin’in en büyük hedeflerinden birisiydi.
Þimdi bu hedefinden vazgeçmiþ görünüyor. Putin, dün Doha’da yapýlan doðalgaz iþbirliði konferansý öncesi böyle bir kartel kurmaya niyetlerinin olmadýðýný, ancak piyasalardaki istikrarý korumak için ihracatçý ülkelerin birlikte hareket etmesi gerektiðine iþaret etti.
Dikkat eder misiniz; Putin piyasanýn istikrarý ve selameti için ‘emperyal’ bir projeden çark ediyor, çok inandýrýcý olmasa da önemli bir geliþme diyelim. Ama dört yýlda Putin’in bu önemli fikrindeki deðiþiklik önemli ‘þeyleri’ anlatýyor.
Tam o yýlda yani 2008 yýlýnda, Rus enerji devi Gazprom’un en ciddi ortaklarý arasýnda Almanya geliyordu. Gazprom’un, Almanya’nýn önde gelen enerji iþletmeleri arasýnda olan E.On ile 2036, Wintershall þirketiyle de 2043 yýlýna kadar sözleþmeleri bulunuyordu. Bu uzun ortaklýk sözleþmeleri Putin’in kuracaðý doðalgaz kartelinin, stratejisinin temelini oluþturuyordu. Nitekim Medvedev 2008’de, Moskova’daki toplantýda, ‘OPEC’ deki mekanizmalar doðal gaz pazarýnda iþe yaramaz. Çünkü OPEC, fiyatlarý etkileyebilmek için üretim kotalarý koyuyor. Biz böyle bir uygulamaya gitmeyeceðiz. Daha uzun vadeli sözleþmeler yapmayý hedefliyoruz’ diyerek bu kartelle, Avrupa’yý enerjide kendilerine baðlamayý hedeflediklerini itiraf ediyordu. Ama tabii ki Putin’in bu doðalgaz kartelinin siyasi yüzü de vardý ve bu Rusya için çok daha önemliydi. Rusya, Sovyetlerin soðuk savaþ çemberinde bir arada tuttuðu ‘uydu’ ülkeleri yeniden ‘büyük Rusya projesi kapsamýnda toplayabilmek için onlara ‘ben hepimize doðalgaz zengini olmamýz için aðalýk yapacaðým, sesinizi çýkarmayýn ve etrafýmda birleþin’ diyordu.
Doðalgaz kerteli projesi, yeni büyük birliðin çimentosu ve parasal kaynaðý idi. Sonraki adým tabii ki Ortadoðu ülkeleri idi. Putin ve Rus stratejistleri, daha o yýllarda ABD’nin, krizle birlikte, Ortadoðu’da militarist hâkimiyetinin azalacaðýný, Ýsrail’in durumunun sürdürülebilir olmadýðýný hesap ediyorlardý. Sorun o yýllarda da, ABD’den ziyade, Ýran ve Türkiye idi.
Peki, ne oldu da Putin’in kartel projesi tutmadý. Çok basit; AB krizini ve Türkiye’deki hýzlý ‘kendine gelmeyi’ sonrasýnda da Arap Baharý’ný hesap edemediler. Aslýnda Rusya bu hamleyi Nabucco gibi projelere karþý bir çýkýþ olarak da gündeme getirmiþti. Çünkü Nabucco, Hazar, Ortadoðu, Mýsýr’daki kaynaklarý, Rusya’yý devreden çýkartarak, Türkiye üzerinden Avrupa’ya baðlýyordu. Rusya’nýn, buna karþý, ilk adýmý kartel olmuþtu ama zaten Nabucco Rusya’yý çok rahatsýz etmedi çünkü bir müddet sonra anlaþýldý ki, bu proje aslýnda üreticileri pek hesaba katmayan, Güney Akým’a ve Trans Anadolu Projelerine (TANAP) göre de hiç ekonomik olmayan projeydi. Ayrýca Nabucco, kapasite için Ýran’a ihtiyaç duyuyordu ki bu, Türkiye ve AB için oldukça büyük riskti. Ama TANAP’ýn devreye girmesi de Rusya’nýn kabul edebileceði bir þey deðildi. Rus kaynaklarý, geçen yýl bu yüzden savaþ çýkabileceðini açýktan söylemeye baþlamýþlardý. Üstelik Almanya’da, bu konuda, Rusya’yý destekliyor ve Türkiye’nin TANAP projesine karþý çýkýyordu. Almanya’nýn TANAP’a niye karþý çýktýðýný hemen söyleyelim; Almanya, Türkiye üzerinden AB’nin enerjisini temin etmesini istemiyor. Çünkü Türkiye, Almanya’nýn kriz sonrasý rakibidir. Güçlü Türkiye’yi Almanya istemez. Bugün geleneksel Alman sermayesi, daðýlmýþ bir Avrupa, diktatörlerin yönettiði bir Ortadoðu ve askeri vesayet altýnda bir Türkiye ister. Rusya, Güney Akým’ýn, geçen yýlýn son günlerinde imzalanmasýyla rahatladý ancak esas sorun, dün Türkiye’de imzalanan TANAP projesiydi.
Dikkat: Rusya ve Almanya
Bunun için Rusya ve Almanya, baþýndan beri Türkiye’nin ‘güvenli’ bir geçiþ olmayacaðýný, Türkiye’nin istikrarsýz olacaðýný söylediler, Türkiye’de ne zaman barýþ adýmlarý atýlsa bunu bölgedeki ‘bilinen’ güçlerle provoke ettiler. Özellikle Almanya, krizin-son 4 yýldýr- Türkiye’ye sýçramasý için sayýsýz mali operasyon yaptý.
Þimdi bu yazdýklarýmý, geçen hafta yazdýðým ‘Barzani-Exxon-Mobil sizce ne yapýyor?’ yazýsý ile birlikte okuyun. Türkiye’nin, Kürt Yönetimi ile birlikte, denetlediði Musul-Kerkük kaynaklarý, TANAP vanasý ve giderek büyüyen, küresel pazarlarda rekabet eden yeni Türkiye burjuvazisi... Sizce bütün bunlar, Rusya ve Almanya için, fazla deðil mi? Þimdi Suriye meselesi dâhil son günlerde olan bütün geliþmeleri burada yazýlanlarla birlikte deðerlendirelim.
