2013 Yýlý’nýn bütün okuyucularým için mutlu geçmesini dilerim.
Hattâ okuyucum olmayanlar için bile mutlu geçebilir. Bence bir sakýncasý yok.
***
Bizler öteden beri Noel ile yýlbaþýný karýþtýrýrýz.
Aslýnda Batý’dan aldýðýmýz pek çok “þey”i baþka “þeyler”le karýþtýrdýðýmýz gibi...
O bakýmdan çam aðacýný yýlbaþý kutlamalarý için kullanmamýza þaþmamak gerekir. Oysa Noel Yortusu içindir. Ama bizce pek ehemmiyeti yokdur.
“Kokteyliniz için konyak yokdu, raký koydum. Limon yerine de sirke vardý, onuekledim.” hikâyesi.
Ben aþaðý yukarý 55 senedir her aralýk sonu bu farký îzâha çalýþýrým, bir etkisini göremedim ama henüz yaþým ne baþým ne? Ýnþallah önümüzdeki 55 seneye!
Dayanamayacaðým, son bir kere daha yazayým:
Noel Hazret-i Îsâ’nýn Doðum Günü olarak îtibâr olunan “dînî” bir bayramdýr!
Yýlbaþý ise, Hýristiyanlarca hafif tertib din sosuna batýrýlmak istenmiþ olsa dahî “astronomik” bir târihdir!
Ama eski Romalýlardan beri kutlanýr.
Roma’da M.Ö. 153 Yýlý’nda ilk kere yýlbaþý kutlamasý yapýldýðýný kesinlikle biliyoruz.
Bir takvim reformu sonucu yýlbaþýnýn 1 Mart’dan 1 Ocak gününe kaydýrýlmasý vesîlesiyle eðlenceler düzenlemiþler.
Cicero (M.Ö. 1. Yy.) bir mizâhî yazýsýnda Konsüllerin 1 Ocak günü ne yapdýklarýný sorar ve kendi cevablar:
“Ne yapacaklar? Ayýlmaya uðraþýyorlardýr!”
Pek çok Batý dilinde “yýlbaþý” için “Silvester” kelimesi kullanýlýr. (Fr.: Réveillon de
Saint-Silvestre, Alm.: Silvesterabend, Çekçe: Silvestrovské gibi...) Bunun sebebi, Katolik Azizler Takvimi’ne göre 31 Aralýk gününün Papa I. Silvester’e adanmýþ olmasýdýr (öl.: 31 Aralýk 335).
Ama Hýristiyanlarýn, eski Romalýlar gibi yýlbaþýný 1 Ocak olarak kabûl etmeleri ancak 1582 Yýlý’nda yapýlan “Gregoryen Takvim Reformu” sonucu olmuþdur. O vakte kadar Noel (24/25 Aralýk gecesi) yýlbaþý olarak kabûl ediliyordu. Böylece Iulius Caesar’ýn Mýsýrlýlardan alarak biraz reforme etdirdiði takvimin yerine Papa VI. Gregorius’un biraz daha düzgün hâle getirdiði ve bugün bizim de kullandýðýmýz Gregoryen Takvim kullanýlýr olmuþdur. Ama o da hatâlýdýr ve o yüzden her dört yýlda bir, birikmiþ altýþar saat 366. gün olarak ve 29 Þubat þeklinde o yýla eklenir ve bu yýllar “artýk yýl” adýný alýrlar.
(Allâhým, neler de biliyorum! Nazar deðmez inþallah!)
Yýlbaþý geceleri pek çok ülkede, týpký Noel benzeri geceyarýsý âyinleri icrâ edilir.
Tam saat 24.00’de havâî fiþeklerle çýkarýlan þamata ise Pagan (çok tanrýlý) devirlerden kalma bir âdetdir. Böylece “kötü ruhlar” ürkütülüp kovulmak istenir.
Bizde uzun süre “Kamerî Takvim” kullanýlmýþdýr. Yâni 354 günlük “Ay Yýlý” üzerine hesablanan takvim. O yüzden, diðer Kamerî aylar gibi, Ramazan da her yýl “ÞemsîTakvim”e (365 günlük Güneþ Takvimi’ne) göre 11 gün geriye düþer ve her 33 yýlda bir tam bir tur tamamlar. Ramazan’ýn bâzen kýþ bâzen bahar ve bâzen de yaz aylarýna denk gelmesinin sebebi budur.
Ne kadar hoþ bir yazý oldu! Hem sürükleyici hem öðretici! Ýþte “Star” farký!
Aslýnda bunun sonuna, bir yýlbaþý gecesi yaþanmýþ romantik bir aþk hikâyesi de iyi giderdi ama maalesef yerim kalmadý.
O da seneye Allah kýsmet ederse...
