Prof. Dr. Erdem YEÞÝLADA
Prof. Dr. Erdem YEÞÝLADA
Tüm Yazýlarý

Yeni zayýflama kandýrmacalarý: Amazon cevizi, Brezilya fýndýðý 

Bir ürünün yüksek satýþ oranlarýný yakalayabilmesi için en önemli satýþ stratejisi “zayýflatmasý”. Milyonlarca insan bunun için fiyatýna aldýrmadan, sorgulamadan, her bedeli ödemeye hazýr. Ayný Nasrettin Hoca’nýn göle yoðurt çalmasý gibi; ya tutarsa! Zayýflatsýn da isterse zararlý olsun. Merak ediyorum, acaba geçen yýl pazarlanan ürünleri kullanarak kaç kiþi istediði kilo kaybý, fit vücut yapýsýna eriþti ve o kiloyu koruyabildi! Yine bahar aylarý, yine zayýflama mevsimi geldi. Her yýl tekrarlandýðý gibi bu yýl da dünyanýn farklý bölgelerinden seçilen aþina olmadýðýmýz meyve, tohum, bitkiler “zayýflama ümidi” olarak bu yýl da pazara çýkmaya baþladý. Önce yeþil çaydan fermentasyon ile hazýrlanan “Ma-cha”, maalesef benim Youtube görsellerim deðiþtirilerek zayýflatýcý çay olarak pazarlanmaya baþladý. Ma-cha’nýn yeþil çaydan farklý bir yað yakýcý etkisi bulunmuyor. Yani zayýflamak için o kadar para vermeye gerek yok. Ardýndan Hindistan’da yetiþen bir Nilüfer türü olan Euryale Ferox bitkisinin meyvesi olan “Makhana” zayýflatýcý diye ortaya çýktý. Tabi zayýflatýcý etkisi ile ilgili hiçbir bilimsel kanýt yok. Yetmedi, þimdi de “Amazon cevizi veya Brezilya fýndýðý” ismi ortalarda dolaþýyor. Bilimsel adý ile Bertholletia Excelsa aðacýnýn tohumlarý. Adý Brezilya fýndýðý ama temel kaynaðý Bolivya. Kadýn ya da erkek herkesin hassas olduðu bir konu; göbeði eritiyormuþ! 

Tohum olmasý nedeniyle sabit yað (yüzde 66), proteinler (yüzde 14), selenyum, E ve B1 vitamini gibi besleyici öðeler taþýyor. Ancak beklendiði þekilde zayýflatmasý, göbeði eritmesi tamamen bir kandýrmaca; bu konuda býrakýn bir klinik çalýþma, destekleyecek deneysel bir çalýþma bile bulunmuyor. Sabit yað içeriði linoleik  asit ve oleik asit temel bileþenler. Düþünün bolca ceviz, fýndýk, fýstýk yiyerek göbeði eritebilir misiniz? Yoksa göbeðe bir kat daha mý eklenir? 

Yararý bir yana kayýtlarda önemli riskler söz konusu. Tohumlar herhangi bir besine göre 100 kat daha fazla radyoaktivite içeriyor. Bunun nedeni aðacýn 50 metreye ulaþan dev yapýsýnýn yaný sýra çok geniþ alana yayýlan kök sistemi olduðu ifade ediliyor. Dünya Saðlýk Örgütü raporunda günde iki tohum yenilmesinin bu konuda bir risk oluþturabileceði bildiriliyor. Dolayýsýyla alýnan radyasyonun hücrelerimizde DNA hasarý oluþturabileceði uyarýsý yapýlýyor. 

EFSA (Avrupa Gýda Güvenliði Kurumu) kayýtlarýnda tohumlarýn içerisindeki proteinlere karþý alerjik risk uyarýsý yapýlýyor. Nitekim Brezilya’da tohumlarýn fazla tüketilmesi ile nefesin sarýmsak kokmasý, aðýzda metalik tat, diyare, diþlerde sararma, ciltte kaþýntý gibi þikayetler görülebildiði kayýtlý. Tohumlarý tüketenlerin yaptýðý bildirimlere rastladým. Bunlardan biri 15 tohum yedikten bir gün sonra üþüme, titreme ve sýk idrar þikayetlerinin dört gün sürdüðü belirtiliyor. Bir diðeri bir hafta boyunca günde 3-4 tohum yediðini ve aniden kusmaya baþladýðýný yazmýþ. Diðerleri de algýsýnýn kapandýðýný, mide ve vücut aðrýsý gibi belirtiler ifade etmiþler. Genel olarak tohumlar tüketildikten bir gün sonra þikayetler ortaya çýkmýþ. 

Diðer taraftan, tohumlarýn içerisindeki selenyum insan saðlýðý bakýmýndan önemli bir element, tiroit iþlevleri, üreme sistemi, sinir sistemi, DNA sentezinde rol oynar. Önerilen günlük miktar 70-100 mikrogram gibi düþük bir miktar. Ancak fazlasýnýn olumsuz etkileri söz konusu. Bu tohumlardan bir tekinin yenilmesi bile günlük olarak alýnmasý önerilen selenyum miktarýnýn yüzde 165’ten fazlasý. Yani selenyum toksisitesi riskine yol açabilir. Peki nedir bu riskler; yürütülen bazý çalýþmalarda yüksek selenyum tüketiminin þeker hastalýðý (tip-2), yüksek kolesterol ve kalp hastalýðý riskini artýrabileceði sonucuna varýlmýþ. Amerikan Milli Saðlýk Enstitüsü (NIH) tarafýndan bildirilen diðer uyarýlar arasýnda týrnak, saç ve diðer tüylerin kuru-kýrýlgan hale geçerek kaybý, kas aðrýsý, böbrek hasarý, yorgunluk, duygu durumu bozukluklarý yer alýyor. 

Ayrýca Avrupa Birliði tohumlarýn kabuklarýnýn yüksek oranda aflatoksin bulunduðu için Avrupa’ya giriþini yasaklamýþ. Aflatoksin bilindiði gibi kanser etkenlerinden biri olarak kabul edilen tehlikeli bir mantar toksini.

Sonuç olarak zayýflamak için verdiðiniz paraya mý yanarsýnýz, yoksa saðlýðýnýzý kaybettiðinize mi? Karar sizin!