Bir süredir gündemde olan Gelir Vergisi Kanunu ile Bazý Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Deðiþiklik Yapýlmasýna Dair Kanun Teklifi TBMM Komisyonlarýnda görüþülüyor ve Ekim ayý içerisinde yasalaþmasý bekleniyor.
Bu torba yasada çok önemli düzenlemeler yer almakla beraber, baþta yaþlý ve engelli aylýðý ile evde bakým paralarý olmak üzere bazý toplumsal hassasiyeti olan konular da düzenleniyor.
2022 sayýlý 65 Yaþýný Doldurmuþ Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaþlarýna Aylýk Baðlanmasý Hakkýnda Kanuna söz konusu torba kanunla eklenecek geçici 5. madde ile "Gerçeðe uygun olmayan saðlýk kurulu raporu kullanýmý nedeniyle yapýlan ödemeler hariç olmak üzere, bu Kanun kapsamýndaki kiþilere bu maddenin yürürlüðe girdiði tarihe kadar yersiz ödenen ve geri alýnmasý gereken aylýklar ile bunlardan doðan ceza ve faizler terkin edilmiþtir. Ýlgililer hakkýnda herhangi bir adli, idari ve icrai takibat yapýlmaz. Yersiz ödemeler kapsamýnda maddenin yürürlüðe girdiði tarihten önce idare tarafýndan yapýlan tahsilatlar, ilgililerine iade edilmez." Hükmü getirilmektedir. Buna göre, yaþlý ve engelli kiþiye yersiz ödenen aylýklarýn, 2022 sayýlý Kanunda yer alan nedenlerle geri alýnmasý durumunda yürütülen takip ve tahsil iþlemlerinde, alacaðýn borçludan tahsilinin mümkün olamadýðý ve alacaðýn tahsili için harcanacak emek ve mesai karþýlýðýnda elde edilecek bir kamu menfaatinin bulunmadýðý görülerek söz konusu alacaklarýn ve fer'ilerinin terkin edilmesi saðlanmaktadýr.
Ülkemizde, engellilerin evde bakýmýna yardýmýn uygulamasý; 2006 yýlýnda baþlatýlmýþtýr. Bu yardým için hane içerisinde kiþi baþýna düþen aylýk gelirin, asgari ücretin aylýk net tutarýnýn 2/3'ünden az olmasý gerekmektedir. Hane içerisinde kiþi baþýna düþen gelir, asgari ücretin net tutarýnýn 2/3'ünü geçtiði takdirde ise 2828 sayýlý Sosyal Hizmetler Kanununun ek 7 nci maddesi kapsamýnda evde bakým desteði kesilmekte ve varsa yapýlan yersiz ödemelerin tamamý yasal faizi ile birlikte geri alýnmaktadýr.
2828 sayýlý Sosyal Hizmetler Kanununa söz konusu torba kanunla eklenecek Madde 13 ile "GEÇÝCÝ MADDE 19-Gerçeðe uygun olmayan belge ve saðlýk kurulu raporu kullanýmý nedeniyle yapýlan ödemeler hariç olmak üzere, bu maddenin yürürlüðe girdiði tarihe kadar bu Kanunun ek 7'nci maddesi kapsamýnda fazla ve yersiz ödenen ve geri alýnmasý gereken evde bakým yardýmý ödemeleri ile bunlardan doðan faizler terkin olunur. Bu maddenin yürürlüðe girdiði tarihten önce bu kapsamda tahsil edilmiþ olan tutarlar bakýmýndan ilgili kiþiler lehine hiçbir þekilde alacak hakký doðmaz ve yapýlmýþ olan tahsilatlar iade edilmez. Açýlmýþ olan davalarda yargýlama gideri ile vekâlet ücretine hükmolunmaz, hükmolunanlar tahsil edilmez." Hükmü getirilmektedir.
Buna göre; yersiz yapýlan ödemeler çoðunlukla kiþinin kusurundan deðil saðlýk kurulu raporlarýnda yer alan engel oranlarýnýn deðiþmesinden veya önceden öngörülemeyen ve süreklilik arz etmeyen gelir elde edilmesinden kaynaklanmaktadýr. Saðlýk kurulu raporlarýnda yer alan engel oranlarýnýn deðiþmesinin nedeni, çoðunlukla engelliliðin tespit edilmesine iliþkin mevzuatta belirlenen engel oranlarýnýn, mevzuatýn deðiþmesiyle birlikte deðiþikliðe uðramasýdýr. Bu durumda, kiþinin engel durumunda herhangi bir deðiþiklik meydana gelmemekte, ancak engelliliðin ölçülmesi, deðerlendirilmesi ve tespitine iliþkin mevzuatýn ekinde belirlenen oranlar deðiþtiðinden yeniden saðlýk kurulu raporu aldýðý takdirde engel oraný deðiþmektedir. Bu da yersiz ödeme yapýldýðý gibi bir çýkarým yapýlmasýna neden olmaktadýr. Bu açýklamalar çerçevesinde kanun hükmü gereði tahsil edilmesi gereken tutarlarýn tahsilinin hem güç olduðu, hem hakkaniyete uygun düþmeyeceði deðerlendirilmektedir.
Açýklanan nedenlerle, kiþinin kusurundan kaynaklanmayan ve kanunda belirlenen sýnýrýn aþýlmasý veya engel durumunu bildirir saðlýk kurulu raporlarýnda yaþanan sorunlar nedeniyle ortaya çýkan ve tahsil edilmesi gereken tutarlarýn, hedef grubun sosyoekonomik durumlarý ve yapýlan yersiz ödemeler için kiþilere kusur atfedilememesi göz önünde bulundurularak tahsili yoluna gidilmemesi gerekmektedir. Bu nedenle, daha önce 18/1/2017 tarihli ve 6770 sayýlý Kanunun 6'ncý maddesiyle 2828 sayýlý Kanuna eklenen geçici 15'inci maddeyle yapýlan uygulamanýn tekrarý amaçlanmaktadýr.
Yapýlan bu iki düzenleme toplumsal hassasiyeti olan çok önemli iki konuyu oluþturuyor. Benim de þahsen çoðu engelli ailesine yaptýðým ziyaretlerde dile getirilen bu iki sorunun çözümünden ziyadesiyle memnuniyet doðacaktýr.
Ancak bir soruna da yönetmelik deðiþikliði ile çare bulunmasý yararlý olacaktýr. Buna göre;
Tam baðýmlý engelli "günlük yaþam aktivitelerini yardým almasýna raðmen kendi baþýna gerçekleþtiremediðine karar verilen bireyi" þeklinde tanýmlanmýþ olup baþkasýnýn yardýmýyla dahi günlük aktivitelerini yerine getiremeyen kiþi yataða ve cihaza baðlý palyatif hastalarý ifade etmektedir. Dolayýsýyla Özürlülük Ölçütü, Sýnýflandýrmasý Ve Özürlülere Verilecek Saðlýk Kurulu Raporlarý Hakkýnda Yönetmelikteki aðýr özürlünün karþýlýðýnýn Eriþkinler Ýçin Engellilik Deðerlendirmesi Hakkýnda Yönetmelikte yer alan tam baðýmlý engelli olmasý mümkün deðildir. Bu durumun kabulü halinde 7 gün 24 saat yataða baðýmlý olmayan fakat baþkasýnýn yardýmýna ihtiyaç duyan yüzbinlerce engellinin evde bakým ücreti kesilecektir. Dolayýsýyla Eriþkinler Ýçin Engellilik Deðerlendirmesi Hakkýnda Yönetmeliðin 8. maddesinin deðiþtirilerek kýsmi baðýmlý engellilerin evde bakým ücretinden faydalanmalarýnýn önü açýlmalýdýr. Mevcut uygulama evde bakým hizmetini düzenleyen 2828 sayýlý kanunun lafzýna ve ruhuna aykýrýdýr.
