Yazýn baþlamasýyla birlikte yýllýk ücretli izin kullanýmlarý da baþladý. Biz de bugün çalýþanlarýn yýllýk izinlerinin kullanýmlarýnda nelere dikkat edilmesi gerektiðini yazalým istedik. Çalýþanlarýn dinlenerek çalýþma istemini, bedensel ve ruhsal saðlýklarýný korumalarý, motivasyonlarýný ve iþ verimliliðini artýrmalarý amacýyla yýllýk ücretli izin kullandýrýlmaktadýr.
Yýllýk izinde iþçi, memur ve gazeteciler için farklý düzenlemeler var. Ýþçinin yýllýk izni 4857 sayýlý Ýþ Kanununa göre düzenleniyor.
4857 sayýlý Ýþ Kanununun 53. maddesine göre; iþyerinde iþe baþladýðý günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yýl çalýþmýþ olan iþçilere yýllýk ücretli izin verilecektir. Anayasal bir hak olan yýllýk ücretli izin hakkýndan vazgeçilemez. Sigortalýlara yýllýk ücretli izin süresi için ödenecek ücretler üzerinden iþçi ve iþverenler yönünden SGK primlerinin ödenmesine devam olunur.
Niteliklerinden ötürü bir yýldan az süren mevsimlik veya kampanya iþlerinde çalýþanlara bu Kanunun yýllýk ücretli izinlere iliþkin hükümleri uygulanmayacaktýr.
Yýllýk izin süresi
Ýþçilere verilecek yýllýk ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yýldan beþ yýla kadar (beþ yýl dahil) olanlara ondört günden,
b) Beþ yýldan fazla onbeþ yýldan az olanlara yirmi günden,
c) Onbeþ yýl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtý günden, az olamayacaktýr. Ancak onsekiz ve daha küçük yaþtaki iþçilerle elli ve daha yukarý yaþtaki iþçilere verilecek yýllýk ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz. Yýllýk izin süreleri iþ sözleþmeleri ve toplu iþ sözleþmeleri ile artýrýlabilir. Yýllýk ücretli izin süresi belirlenirken iþçinin hak kazandýðý tarihteki kýdem dikkate alýnarak hak kazanma tarihini takip eden yýl içinde kullanýlabilecektir.
Yýllýk izin süresinin ve izne hak kazanmak için gerekli sürenin hesabýnda iþçinin ayný iþverene ait iþyerlerinde çalýþtýðý süreler birleþtirilir. Þu kadar ki, bir iþverenin bu Kanun kapsamýna giren iþyerinde çalýþmakta olan iþçilerin ayný iþverenin iþyerlerinde bu Kanun kapsamýna girmeksizin geçirmiþ bulunduklarý süreler de hesaba katýlýr.
Ayný bakanlýða baðlý iþyerleri ile ayný bakanlýða baðlý tüzel kiþilerin iþyerlerinde geçen süreler ve kamu iktisadi teþebbüsleri yahut özel kanun veya özel kanunla verilmiþ yetkiye dayanýlarak kurulan banka ve kuruluþlar veya bunlara baðlý iþyerlerinde geçen süreler de, iþçinin yýllýk ücretli izin hakkýnýn hesaplanmasýnda birleþtirilerek göz önünde bulundurulur.
Yýllýk izin bölünebilir mi?
Yýllýk ücretli izin iþveren tarafýndan bölünemez. Baþka bir ifadeyle, yýllýk iznin Kanunda gösterilen süreler içinde iþveren tarafýndan sürekli bir þekilde verilmesi zorunludur. Ancak, söz konusu izin süreleri, taraflarýn anlaþmasý ile bir bölümü on günden aþaðý olmamak üzere en çok üçe bölünebilir.
Cumartesi günü düþer mi?
Yýllýk ücretli izin kullanan çalýþanlarýn, izinlerine denk gelen cumartesi günlerinin izin süresinden sayýlýp sayýlmayacaðý konusunda anlaþmazlýklar olmaktadýr. Ýþyerlerinde cumartesi günü çalýþýlýp çalýþýlmamasýnýn herhangi bir önemi bulunmamaktadýr. Çünkü kanuna göre hafta tatili yedi günlük bir zaman diliminde bir gün olup çalýþýlmayan cumartesi günü akdi tatildir. Bu nedenle cumartesi günleri yýllýk izne dahil edilecek ve izinden düþülecektir.
Yýllýk izin yanar mý?
Ýþveren, genel kural olarak, iþçiye izne hak kazandýðý yýl içinde yýllýk izni kullandýrmalýdýr. Ancak, çeþitli sebeplerden dolayý yýlýn içinde kullanýlmayan izinler gelecek hizmet yýllarýna devreder; çünkü yýllýk izin hakký, vazgeçilemez bir haktýr.
Yýllýk iznin zorunlu sebepler olmadan birleþtirilerek sonraki yýllara aktarýlmasý, yýllýk izinden beklenen amaçlarla örtüþmemektedir. Esas olan hak edilen yýllýk iznin, takip eden yýlda kullanýlmasýdýr. Ancak, çeþitli sebeplerden dolayý iþçiye yýllýk izin kullandýrýlmamasý halinde, iþçinin yýllýk izin hakký kaybolmaz. Ýþ sözleþmesinin feshi halinde kullanýlmayan izinlerin ücretleri ödenir.
Ücretsiz yol izni
Yýllýk ücretli izinlerini iþyerinin kurulu bulunduðu yerden baþka bir yerde geçirecek olanlara talepte bulunmalarý ve bu hususu belgelemeleri þartýyla gidiþ ve dönüþlerinde yolda geçecek süreleri karþýlamak üzere iþveren tarafýndan toplam dört güne kadar ücretsiz yol izni verilmesi zorunludur. Bir sonraki yazýmýzda da denizciler, Borçlar Kanununa tabi çalýþanlar ve gazetecilerin yýllýk izinlerini ele alacaðýz.
