Geçtiðimiz gün iþçinin önemli anayasal haklarýndan birisi olan yýllýk izin konusunu ele almýþtýk.
Yýllýk izinde bazý önemli ipuçlarýný da bugün yazýyorum.
Yýllýk ücretli izinleri iþyerinin kurulu bulunduðu yerden baþka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmalarý ve bu hususu belgelemeleri koþulu ile gidiþ ve dönüþlerinde yolda geçecek süreleri karþýlamak üzere iþveren toplam dört güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadýr. Ýþveren, iþyerinde çalýþan iþçilerin yýllýk ücretli izinlerini gösterir izin kayýt belgesi tutmak zorundadýr.
Alt iþveren iþçilerinden, alt iþvereni deðiþtiði hâlde ayný iþyerinde çalýþmaya devam edenlerin yýllýk ücretli izin süresi, ayný iþyerinde çalýþtýklarý süreler dikkate alýnarak hesaplanýr. Asýl iþveren, alt iþveren tarafýndan çalýþtýrýlan iþçilerin hak kazandýklarý yýllýk ücretli izin sürelerinin kullanýlýp kullanýlmadýðýný kontrol etmek ve ilgili yýl içinde kullanýlmasýný saðlamakla, alt iþveren ise altýncý fýkraya göre tutmak zorunda olduðu izin kayýt belgesinin bir örneðini asýl iþverene vermekle yükümlüdür.
Ýþveren, yýllýk ücretli iznini kullanan her iþçiye, yýllýk izin dönemine iliþkin ücretini ilgili iþçinin izine baþlamasýndan önce peþin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadýr.
Günlük, haftalýk veya aylýk olarak belirli bir ücrete dayanmayýp da akort, komisyon ücreti, kâra katýlma ve yüzde usulü ücret gibi belirli olmayan süre ve tutar üzerinden ücret alan iþçinin izin süresi için verilecek ücret, son bir yýllýk süre içinde kazandýðý ücretin fiili olarak çalýþtýðý günlere bölünmesi suretiyle bulunacak ortalama üzerinden hesaplanýr. Ancak, son bir yýl içinde iþçi ücretine zam yapýldýðý takdirde, izin ücreti iþçinin izine çýktýðý ayýn baþý ile zammýn yapýldýðý tarih arasýnda alýnan ücretin ayný süre içinde çalýþýlan günlere bölünmesi suretiyle hesaplanýr. Yüzde usulünün uygulandýðý yerlerde bu ücret, yüzdelerden toplanan para dýþýnda iþveren tarafýndan ödenir.
Yýllýk ücretli iznini kullanmakta olan iþçinin izin süresi içinde ücret karþýlýðý bir iþte çalýþtýðý anlaþýlýrsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret iþveren tarafýndan geri alýnabilir.
Ýþ sözleþmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde iþçinin hak kazanýp da kullanmadýðý yýllýk izin sürelerine ait ücreti, sözleþmenin sona erdiði tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir.
Bu ücrete iliþkin zamanaþýmý iþ sözleþmesinin sona erdiði tarihten itibaren baþlar. Ýþveren tarafýndan iþ sözleþmesinin feshedilmesi halinde (ihbar) bildirim süresiyle, iþçiye verilmesi zorunlu yeni iþ arama izinleri yýllýk ücretli izin süreleri ile iç içe giremez.
Esasen yýllýk izinlerin hak kazanýldýðý tarihten itibaren bir yýl içinde kullanýlmasý gerekmekle birlikte bazý nedenlerle yýllýk izinlerin kýsmen veya tamamen kullanýlmadýðý durumlar olabilmektedir.
Ýþte bu gibi durumlarda iþçinin hak kaybýna sebebiyet vermemek için Ýþ Kanunu'nun 59. maddesine göre, iþ sözleþmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde iþçinin hak kazanýp da kullanmadýðý yýllýk izin sürelerine ait ücretin ödenmesi gerektiði belirlenmiþtir.
Buna göre, iþ sözleþmesinin sona erdiði tarihteki son brüt ücreti üzerinden kullanýlmayan izin günlerinin ücretinin kendisine veya hak sahiplerine ödenir. Yýllýk izin ücreti brüt ücret üzerinden ödenir, diðer hak ve menfaatler dikkate alýnmaz.
Kullanýlmayan yýllýk izin ücretine iliþkin beþ yýllýk zamanaþýmý iþ sözleþmesinin sona erdiði tarihten itibaren baþlar.
Kullanýlmayan yýllýk izin ücretinin hesaplanmasýnda, iþçinin iþe giriþ tarihinden fesih tarihine kadar tüm çalýþma döneminde hak kazanýlan yýllýk izin gün sayýsýndan kullanýlan yýllýk izinlerin düþülmesi suretiyle aradaki kullanýlmayan izin gün sayýsý için son ücreti üzerinden yýllýk izin ücretinin istenmesi gereklidir.
Esasen uygulamada zaman zaman gördüðümüz, çalýþanlarýn izin paralarýnýn ödenmesi yanlýþ bir uygulamadýr. Çalýþan ve iþ sözleþmesi devam eden iþçinin kullanmadýðý izinler paraya dönüþtürülemez.
Ýþ sözleþmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde, iþçiye kullandýrýlmayan yýllýk izin sürelerine ait ücretlerin son ücret üzerinden ödeneceði hükme baðlanmýþtýr. Yýllýk izin hakkýnýn ücrete dönüþmesi için iþ sözleþmesinin feshi/sona ermesi þarttýr.
Ýþ sözleþmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde iþçinin hak kazanýp da kullanmadýðý yýllýk izin sürelerine ait ücreti, sözleþmenin sona erdiði tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir.
