Geçtiðimiz yazýmýzda, kamu çalýþaný olan memurlarýn yýllýk izin esaslarýndan bahsetmiþtik. Özellikle yaz aylarýnýn yaklaþmasýyla SSK’ lý olarak çalýþanlardan da çok fazla soru aldýk. Bu yazýmýzda da genel olarak yýllýk izin ve uygulamasýna iliþkin bilgilendirmede bulunmak istiyoruz.
Geçen yazýmýzda da bahsettiðimiz üzere, memurlarýn yýllýk izninde 2 yýl içinde kullanýlmayan izinler yandýðý gibi, emekli olan veya iþten ayrýlan memura kullanýlmayan izinlerin parasý da ödenmemektedir. Ayrýca memurlar yýllýk izin kullanýrken hafta tatili ve ulusal bayram ve genel tatiller de izinden düþülür. Oysa iþçiler açýsýndan kullanýlmayan izinlerin yanmasý söz konusu olmadýðý gibi yýllýk izinde hafta tatili ve ulusal bayram ile genel tatiller izinden düþülmez. Ayrýca iþ sözleþmesi sona eren iþçiye kullanmadýðý izinlerin ücreti de ödenir.
Anayasamýza göre dinlenmek her çalýþanýn hakký olup yýllýk ücretli izin haklarýný kullanmalarý gereklidir. Yýllýk izinde dinlenerek çalýþanlarýn bedensel ve ruhsal saðlýklarýný korumalarý zaruri hayati öneme sahiptir. Ayný zamanda çalýþma isteðinin pekiþtirilmesi, motivasyonlarýný ve iþ verimliliðini artýrmalarý mümkündür. Yani, yýllýk izin kullanmayýp, izin ücreti almak gibi bir uygulama yasal olarak doðru deðildir.
Yýllýk izin süreleri, dinlenme hakký olsa da dinlenme süresi her çalýþan için ayný deðildir. Kendilerine özel kanunlarý olmalarý nedeniyle yýllýk izin süreleri ve hak kazanma koþullarý iþçiler ve gazeteciler için farklýdýr. Yýllýk izne hak kazanmak için gerekli hizmet süresi iþçiler için bir iþveren yanýnda geçen sürelerken, gazeteciler için meslekte geçen sürelerdir. Yani gazetecilerin yýllýk izinleri, ayný gazetedeki hizmetine göre deðil, meslekteki hizmet süresine göre hesaplanmaktadýr.
4857 sayýlý Ýþ Kanunu’na göre iþçilere iþe baþladýðý günden itibaren en az bir yýl çalýþmýþ olan iþçilere yýllýk ücretli izin verilmektedir. Ýþçilere verilecek yýllýk ücretli izin süresi, hizmet süresi bir 1-5 yýl (5 yýl dahil) arasýnda olanlara 14 gün, 5 yýldan 15 yýla kadar olanlara 20 gün, 15 yýldan (dahil) fazla olanlara 26 günden az olamaz.
Yer altý iþlerinde çalýþan iþçiler için 4 gün daha ilave edilir. 18 yaþ ve daha küçük yaþtaki iþçilerle 50 yaþ ve daha yukarý yaþtaki iþçilere 20 günden az yýllýk ücretli izin süresi verilemez. Bu süreler 10 günden aþaðý olmamak üzere bölümler hâlinde kullanýlabilir.
Gazetecilerin yýllýk izni
5953 Sayýlý Kanun’a göre ise gazetecilerin yýllýk izin süreleri, en az bir yýl çalýþmýþ olmak þartýyla, yýlda 4 hafta tam ücretli izin þeklindedir. Eðer gazeteci mesleðindeki hizmeti 10 yýldan yukarý olan bir gazeteciye, 6 hafta ücretli izin verilir.
Gazetecinin kýdemi ayný gazetedeki hizmetine göre deðil, meslekteki hizmet süresine göre hesaplanýr. Gazeteciler, sözleþmeleri feshedilmiþ olsa bile yýllýk izin kýdeminden herhangi bir kayýp yaþamazlar. Günlük olmayan gazetelerde çalýþan gazetecilerin ise her 6 aylýk dönemde 2 hafta yýllýk izin kullanmalarý gerekir.
Ýþçi ve gazeteci olmayýp Borçlar Kanunu kapsamýnda olanlarýn ise en az bir yýl çalýþmýþ olmalarý halinde iþçilere yýlda en az 2 iki hafta yýllýk ücretli izin verilmelidir. 18 yaþýndan küçükler ile 50 yaþýndan büyük iþçilere ise en az 3 hafta yýllýk ücretli izin verilmelidir.
Ýþçilere yýllýk iznini usulüne uygun kullandýrmayan iþveren için aþaðýda sayýlan her bir aykýrýlýk ve her iþçi baþýna 2017 yýlý için 295 TL idari para cezasý verilmektedir.
* Yýllýk ücretli izni yasaya aykýrý þekilde bölmek,
* Ýzin ücretini yasaya aykýrý þekilde ödemek veya eksik ödemek
* Sözleþmesi feshedilen iþçiye yýllýk izin ücreti ödememek
* Yýllýk izin yönetmeliðinin esas usullerine aykýrý olarak izni kullandýrmamak veya eksik kullandýrmak.
Gazetecilere yýllýk izni vermeyen veya izni vermiþ olup da izin süresine ait ücreti ödemeyen iþverene, yýllýk izin vermediði veya izin süresine ait ücretleri ödemediði kimsenin izin süresine ait ücretin üç katý kadar idarî para cezasý verilir. Ayrýca gazeteciye ödenmesi gereken ücret toplamý, iki kat olarak ödenir.
