Çalýþanlarýn en önemli haklarýndan biri olan yýllýk ücretli izin hakký, iþçinin daha verimli veya ayný seviyede çalýþmasýný devam ettirebilmesi için önemlidir. Ýþ Kanununa göre, iþçilere verilecek yýllýk ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yýldan beþ yýla kadar (beþ yýl dahil) olanlara ondört günden,
b) Beþ yýldan fazla onbeþ yýldan az olanlara yirmi günden,
c) Onbeþ yýl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtý günden,
az olamaz. Yer altý iþlerinde çalýþan iþçilerin yýllýk ücretli izin süreleri dörder gün arttýrýlarak uygulanýr. Ancak onsekiz ve daha küçük yaþtaki iþçilerle elli ve daha yukarý yaþtaki iþçilere verilecek yýllýk ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.
Yýllýk ücretli izinle, iþçinin dinlenmesiyle birlikte iþvereni ilgilendiren boyutuyla da iþçinin dinlenerek daha verimli olmasý da amaçlanmýþtýr. Bu baðlamda iþçinin, izin döneminde, iznini dinlenerek geçirmek, iþverenin de iþçiye izin ücretini ödemek zorunluluðu bulunmaktadýr. Bu yüzden iþçinin iznini kullandýðý sýrada baþka bir iþte çalýþmasý yasaklanmýþtýr.Ýþ Kanunu’nun 58. maddesine göre, yýllýk ücretli iznini kullanmakta olan iþçinin izin süresi içinde ücret karþýlýðý bir iþte çalýþtýðý anlaþýlýrsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret iþveren tarafýndan geri alýnabilir.
Buna göre, iþçi yýllýk izninde, iþyerinde veya baþkasýnýn iþyerinde ücretli çalýþamaz. Söz konusu çalýþma yasaðý iþyerinin baþka bir iþyerinde çalýþmasý kadar, kendi iþyerinde çalýþmasýný da kapsar.
Ücretsiz yol izni
Ýþ Kanunu’nun 56. maddesine göre, yýllýk ücretli izinlerini iþyerinin kurulu bulunduðu yerden baþka bir yerde geçirecek olanlara talepte bulunmalarý ve bu hususu belgelemeleri þartýyla gidiþ ve dönüþlerinde yolda geçecek süreleri karþýlamak üzere iþveren tarafýndan toplam dört güne kadar ücretsiz yol izni verilmesi zorunludur.
Ücretsiz yol iznine iliþkin düzenlemede iki nokta önem kazanmaktadýr: Birinci nokta, iznini iþyerinin bulunduðu yerden baþka bir yerde geçirecek iþçinin talepte bulunmasýna dairdir. Baþka bir ifadeyle, ücretsiz yol izni iþçinin talebine baðlýdýr. Ýkinci nokta ise iþçinin yýllýk iznini iþyerinin bulunduðu yerden baþka bir yerde geçireceðini belgelemesine iliþkindir. Bu baðlamda iþçinin söz konusu durumu belgelememesi halinde, ücretsiz yol izin talebi mümkün olamayacaktýr.
Yýllýk ücretli yol izni alanlar bu süreyi kullanmadan iþe dönerlerse, iþveren bunlarý anýlan sürenin bitiminden önce iþe baþlatmayabilir.
Yýllýk izin kullanma dönemleri ve ilaný
Ýþveren veya iþveren vekilleri, izin kuruluna veya izin kurulunun yerine geçenlere danýþmak suretiyle iþyerinde yürütülen iþlerin nitelik ve özelliklerine göre, yýllýk ücretli izinlerin, her yýlýn belli bir döneminde veya dönemlerinde verileceðini tayin edebilir. Bunu iþyerinde ilan eder.
Türkiye’deki SSK prim günlerimi Almanya'ya transfer edebilir miyim?
Okurumuz G. Okuyan; “Türkiye'de 4000 gün SSK primim var, 1999 sonrasý sigorta giriþliyim. Türkiye þartlarýna göre 25 yýl çalýþma ve 4500 gün prim ödeme koþulu ile Ýþyerinden ayrýlýp emekliliði bekleme hakkým var. Ben Almanya ya geldim ve bu günlerimi, týpký Almanya’dan Türkiye ye gelenlerin prim gününü transfer etmesi gibi ben de Türkiye’de ki günlerimi buraya transfer edebilir miyim” diyor.
Türkiye ile Almanya arasýnda sosyal güvenlik sözleþmesi bulunmakla birlikte prim transfer anlaþmasý bulunmuyor. Bunun yerine her ülkenin ödenen prim gün sayýsýna oranlý olarak sözleþme aylýðý yani prim gününe dayalý kýsmi aylýk baðlamasý söz konusu.
Buna göre 60 yaþýnýza geldiðinizde 25 yýl sigorta süresi saðlanmýþ ve 4500 gün priminiz oluþmuþsa aylýk talebi yaparsanýz, SGK size tam aylýk baðlar. Gün eksiðiniz kalýrsa sözleþme aylýðý talebi yaparsanýz SGK sizin Almanya’daki prim gününüzle birlikte 4500 gün ve üzeri priminiz olursa toplam gün üzerinden maaþ hesaplayýp bu maaþý Türkiye prim gününe oranlar ve bu sözleþme maaþýný öder.
