Keþkeler insanýn öðrenmesini saðlar derler ama nedense bizim öðrenmemiz gereken çok þey var hala. Ayný konuda yaþanan pek çok keþkelere raðmen üstelik... Tabii ki keþke dedikten sonra kayýplarý geri getirmek mümkün deðil, basit bir keþke demek de yetmiyor iþte yeni kayýplarý engellemeye. Geçtiðimiz haftalarda Hatay’da yaþanan selden bahsediyorum. Dörtyol ilçesi Göcek Yaylasý’nda yaþanan sel, beþ can kaybýna, 12 kiþinin yaralanmasýna neden oldu. Maddi hasardan söz etmiyorum bile...
Her sene yaz yaðmurlarý sezonunda can kayýplarýnýn yaþandýðý bu olaylar tekrarlanýyor maalesef. Sebebi çok basit ve hepsinin nedeni neredeyse ayný. Dere yataðýna yapýlan evler. Bu çarpýk yapýlaþma, sýradan normal sýnýrlarda diyebileceðimiz yaðýþlarý sele, taþkýnlara dönüþtürüp olayý afet boyutlarýna taþýyor ister istemez.
Aslýnda afetler yaþamýn normal birer parçasý. Týpký sýradan bir günün yaþanmasý gibi deprem, hortum, sel veya yanardað patlamasý... Bunlar doðanýn varlýðýnýn gerçekliði kadar sahici ve olaðan. Tuhaf olan Türkiye’nin afetlere hazýrlýksýz yakalanmasý. Benzer her tecrübeden sonra yaþanan olumsuz sonuçlar, can ve mal kayýplarý, defalarca söylenen keþkelerin sonucunda deðiþen çok fazla bir þey olduðunu söyleyemeyiz. Hala yanlýþ yapýlaþma, dere yataklarýna inþa edilen binalarýn kullanýlmaya devam ediliyor oluþuna söyleyecek tek söz bulamýyorum.
Afet yönetim sistemi bütün kuruluþlar için öncelik teþkil etmediði sürece, doða ihmalleri, hatalarý affetmemeye devam edecektir. “Afete hazýr mýsýn?” sorusuna “Evet” cevabý verebilmenin sýrrý sadece depreme karþý önlem almaktan geçmiyor maalesef. Hatta sadece depreme karþý önlem almak diðer afet türlerini hiçe saymak anlamýna gelir ki bu, büyük kayýplara neden olabilecek ciddi bir hatadýr.
YAÐIÞ TRENDLERÝ DEÐÝÞÝYOR
Küresel iklim deðiþimiyle birlikte Türkiye’nin bazý bölgelerinde kuraklýk ve uç hava olaylarýnýn sýklaþacaðý yýllardýr söylenegeliyor. Üstelik artýk örnekleriyle yaþanýyor gözümüzün önünde... Hatay’daki selde dört saatte metrekareye 121 kg yaðýþ düþtüðü belirlendi, hatta o dört saatin iki saatinde metrekareye düþen 121 kg yaðýþýn 105 kilogramýnýn yaðýþ olarak yere indiði ölçülmüþ. Dolayýsýyla iki saat içinde çok yüksek miktarda bir yaðýþ toprak buluþtu, ani sel ve heyelanýn yaþanmamasý sürpriz olurdu...
Artýk yaðýþ trendleri deðiþiyor. Birkaç saat içindeki yoðun yaðýþ, ani sellere yol açabiliyor dere yataklarýnda. Eskiden çok nadir ve hafif hortumlarýn yaþandýðý Türkiye’de artýk þiddetli büyük çaplý hortumlara þahit oluyoruz. Görünen o ki bu tip hava olaylarýnýn sýklýðý ve þiddetinin artacaðý apaçýk ortadayken, halen dere yataklarýndaki evlerde yaþamanýn çok da mantýklý olduðunu söyleyemeyiz.
En önemlisi afetle kastedilen kavram tam anlamýyla açýklanmalý, tanýmlanmalý, yasalarda tüm kurum yönetmeliklerinde tam olarak tarif edilmeli. En azýndan Türkiye’de sýklýkla görülebilen ve ciddi kayýplarla sonuçlanabilen afetlerden bazýlarý tüm ayrýntýlarýyla bilinmeli. Bunlara karþý önlem alýnmalý. Somut adýmlarla ilerlenmeli. Aksi durumda keþkelerin, can kayýplarýnýn sayýsý artmaya devam edecektir.
