Zeytin ve zeytinyaðý insanýn çok önemli bir besin kaynaðý. Dört kitapta adý geçiyor.
Gel gör ki Ýspanya, Ýtalya, Portekiz zeytin aðacýnda yaptýðý geliþtirme ile onlarý adeta çalýya çevirmiþ, verimli cinsler elde etmiþ.
Çalý (bodur ve sýk dikim) tipinde yerleþtirilen aðaçlarda hasat marinalarla yapýlýyor. Arbekina denilen zeytin aðaçlarý bodur olup zeytinyaðlýða iþleniyor. Plantasyon genelde düz alanlarda yapýlmýþ. Ömrü azami yirmi yýl.
Bizdeki aðaçlar ise tam tersine yaþlý ve meyilli arazilerde bulunuyor. Ortalama zeytinlik büyüklükleri on dekar civarýnda. Engebeli arazide olduklarýndan sadece kýsmi mekanizasyona müsait. Ayrýca özel bir kanunla zeytinlikler koruma altýnda. Zeytin aðacýný kesemezsin sökemezsin. Durum böyle olunca yaðlýk zeytinde piyasaya yön veren ve fiyat belirleyen Ýspanya ile boy ölçüþemiyoruz. Sofralýk zeytin hasat mekanizasyonuna uygun olmadýðý için elle toplanma durumunda bu tür zeytin üretiminde Türkiye iddialý. Sofralýk zeytinin yoðun iþçiliðe ihtiyaç göstermesi ülkemizi uzunca bir müddet daha bu alt sektörde bizi rekabet edebilir konumda tutacaktýr.
Bundan dört hafta önce “Zeytinliklerimizi ne yapalým” diye yazý yazmýþtým. Anladýðým kadarý ile yetkililerde, küçük alan kapsayan zeytinlikleri zeytinlik vasfýndan çýkararak fabrika veya yerleþim alanlarýna çevirme düþüncesi var.
Böyle bir düþünce, imara açma veya zeytinlik vasfýndan çýkarma otomasyona uygun olmayan yaþlý plantasyon arazilerinden baþlanýrsa doðru olur.
Ege bölgesinin çýplak daðlarýný orman vasfýndan çýkarýp, imara açýlacak yerler kadar yeni daðlýk arazileri zeytin dikimine açalým. Böyle bir deðiþimi ancak güçlü iktidarlar yapabilir. Çünkü biz duygusal bir toplumumuz. Hemen zeytin aðaçlarýmýz ne olacak diye baþlarýz hayýflanmaya.. Bu hayýflanmayý yapanlar çeþme yarýmadasýnýn çýplak daðlarý ne olacak diye hayýflansalar çok daha iyi olur. Deniz suyunu ve arýtma suyu eldesinin ucuzlamýþ olduðu bu dönemde deniz suyundan arýtýlmýþ ve tasfiye edilmiþ atýk sularý daðlarýn tepesine vererek buralarda kurulacak zeytinlikleri damlama sulama yolu ile çok çabuk ekonomiye kazandýrabiliriz. Hem bölgenin doðasýna uygun bir iþ yapmýþ ve hem de artýk ekonomisini kaybetmiþ bulunan otomasyona müsait olmayan yaðlýða iþlenen zeytinlikleri envanterimizden düþürmüþ oluruz.
