Doðrusu son zamanlarda artan vitamin reklamlarý beni endiþelendiriyor. Bir Akdeniz ülkesi olarak dengeli beslenen bir bireyin günlük vitamin ihtiyacýný diyeti ile karþýlamasý beklenir. Þüphesiz daha yüksek lezzet algýsý yaratmak üzere giderek rafine edilen besinlerde besleyici öðelerin ne derecede kaldýðý bir soru iþareti yaratýyor. Bu bakýmdan insanlar –ister istemez- vitamin bazlý besin desteði ürünler ile destekleme ihtiyacý duyuyor. Peki, hiç günlük ihtiyacýnýzýn ne kadarýný diyetle alabildiðinizi sorguladýnýz mý? Her ihtimale karþý vitamin desteklerinin kullanýlmasý biraz iþin kolayýna kaçmak oluyor. Diðer taraftan, insanlar daha yüksek miktarlarda alýrsam daha etkili olur düþüncesi ile önerilen miktarlarýn çok daha yukarýsýnda miktarlarý uygulama yolunu tercih ediyor. Ancak vücudumuzun temel ihtiyaçlarýndan biri olan vitaminlerin yüksek miktarlarda kullanýlmasýnýn getirebileceði riskler göz ardý ediliyor. Bu yazýmda B grubu vitaminlerden kýsaca bahsedeceðim.
Diðer vitaminler gibi B grubu vitaminler de vücudumuzun dengeli ve düzenli çalýþabilmesi için gerekli olan ve vücudumuzda sentezlenemediði için dýþarýdan diyetle ve besin desteði olarak alýnmasý gereken maddelerdir. Baþlýca yedi B grubu vitamin biliniyor; tiyamin (B1), riboflavin (B2), niasin (B3), pantotenik asit (B5), piridoksin (B6), biotin (B7), folik asit (B9) ve kobalamin (B12). Bunlarýn günlük diyetle ya da destek ürünleri ile alýnabilecek ortalama miktarlarý ve herhangi bir olumsuz etkiye yol açmadan GEREKTÝÐÝNDE uygulanabilecek en üst limitleri uluslararasý düzenleyici kurumlar tarafýndan belirlenir. Her B vitamininin baþlýcasý besinlerin enerjiye dönüþtürülmesi olmak üzere vücuttaki rolü farklýlýk gösterebilmektedir. Ancak miktarlarýnýn önerilenin üzerinde kullanýlmasý potansiyel risk oluþturmaktadýr. Mesela folik asit hamilelikte bebekte omurilik hasarýnýn önlenmesine yönelik uygulanan önemli bir vitamindir. Ancak yüksek miktarlarda uygulanmasýnýn bazý kanserlerin geliþim riskini artýrabildiði bildirilmektedir. Niasin çok yüksek miktarlarda uygulandýðýnda en basiti cilt kýzarýklýðýndan baþlayarak serum kolesterol seviyesinde artýþ ve karaciðer hasarýna yol açabilmektedir.
B6, B12 ve folik asit vitaminlerinin kalp-damar sistemi hastalýklarý riskini artýran bir etken olarak kabul edilen yüksek homosistein seviyelerinin düþürülmesinde yardýmcý olduðu ileri sürülüyor. Ancak bu etkiyi destekleyen bir araþtýrma sonucu bulunmamaktadýr. Yapýlan çalýþmalar incelendiðinde inme riskinde homosistein seviyesindeki azalmaya baðlý ortalama yüzde 7 gibi düþük oranda bir risk azalmasý saðlanabildiði görülmektedir. Diðer taraftan, folik asit yetersizliði olan bireylerde folik asit desteði verilmesi ile inme riskinde belirgin bir azalma saðlanabildiði bildirilmektedir.
Günlük B12 vitamini (100 ile 500 mikrogram) yaný sýra folik asit (400 mikrogram) uygulamasý ile özellikle Omega-3 yað asitleri ile birlikte uygulandýðýnda, hafýza ve algýlama performansýnda yaþa baðlý düþüþün azaltýlabileceði düþünülmektedir. Ancak diðer B grubu vitaminlerin hafýza ve algýlama üzerinde herhangi bir etkinliði gözlemlenmemiþ. Hafýza üzerinde B6 vitamininin de B12 ve folik asit ile birlikte 1,7 miligram günlük önerilen dozlarda kullanýlmasýnýn yararlý olabileceði ileri sürülüyor. Aslýnda B-6 vitamininin vücudumuzda 150 kadar reaksiyonda rol oynadýðý bildiriliyor. Günlük önerilen miktarý 1,7-2 miligram olmasýna karþýlýk piyasada yaygýn bir þekilde 250 veya 500 miligram gibi yüksek miktarlarýn önerildiði görülüyor. Bu miktar Avrupa’da alýnabilecek en yüksek miktar olan 25 miligram ve Amerika’da 100 miligramýn kat kat üzerinde. Bu þekilde yüksek miktarlarda uygulandýðýnda önemli saðlýk risklerinin söz konusu oluþabileceði bildiriliyor; baþ aðrýsý, güneþ ýþýnlarýna hassasiyet artýþý, bulantý, kusma, mide ekþimesi, iþtah kaybý. B6 vitamini ile ilgili yan etkiler daha ziyade sigara tiryakileri, obez, alkolik ve hamilelerde, karaciðer, böbrek, sindirim ve baðýþýklýk sistemi sorunu olan bireylerde gözlemleniyor.
