Sight & Sound dergisi sinema tarihinin “en muhteþem / greatest” filmleri anketini yeniledi. Alfred Hitchcock’un “Vertigo”su Orson Welles’in “Yurttaþ Kane”ini 50 yýl sonra tahtýndan indirdi. Yönetmenlerin seçtiði en iyi on film listesinin bir numarasý olan “Tokyo Hikayesi” üçüncü sýrada yer aldý. Ben de ýkýna sýkýna 10 film seçip, sonra seçimlerinden fena halde piþman olmuþ katýlýmcýlarýndan biriyim anketin. Hayatýný sinema sevgisi üzerine kuran birinin koskoca sinema tarihinden sadece on film seçebilmesi ve “Tamam iþte budur” diyebilmesi ne mümkün! Hala kývranýyorum ve bugün sorsalar iki üç tanesi hariç baþka bir liste çýkarýrdým, yarýn sorsalar daha baþka bir tane...
***
Nick James, 1000’den fazla eleþtirmen, festival programcýsý, akademisyen, daðýtýmcý, yazar ve sinefile anketi iletmiþ. 846 kiþi son katýlým tarihine kadar yanýt vermiþ. Ve tam 2045 deðiþik film adý zikredilmiþ! Bunlarýn arasýndan “en muhteþem”ler en fazla ortak oy alanlar arasýndan belirlendi.
Sýralama þöyle oldu: 1. Vertigo (Hitchcock, 1958) 191 oy / 2. Yurttaþ Kane (Welles, 1941) 157 oy /3. Tokyo Hikayesi (Ozu, 1953) 107 oy / 4. Oyunun Kuralý (Renoir, 1939) 100 oy / 5. Sunrise: a Song for Two Humans (Murnau, 1927) 93 oy / 6. 2001: Uzay Macerasý (Kubrick, 1968) 90 oy / 7. The Searchers (Ford, 1956) 78 oy / 8. Film Kameralý Adam (Dziga Vertov, 1929) 68 oy / 9. Jan Dark’ýn Tutkusu (Dreyer, 1927) 65 oy / 10. 8½ (Fellini, 1963) 64 oy.
Nick James editörlüðünde yayýnlanan Sight & Sound sinema dünyasýnýn en iyi dergilerinden biridir. Yarým yüzyýldýr düzenlediði bu ciddi anket orada burada karþýmýza çýkan tuhaf sonuçlu, popülist anketlere benzemez. Nick, katýlýmcýlara gönderdiði davet mektubunda “en muhteþem film” kavramýný tanýmlama hatasýna düþmemiþti elbette. Söz konusu olan bir sanat yapýtý olduðunda ölçütleri daraltmak mümkün deðildir. “Yorumunuza býrakýyoruz. Film tarihinde en önemliler olduðunu düþündüðünüz on filmi de seçebilirsiniz baþarýnýn estetik doruklarýný temsil eden on tanesini de ya da sizin sinema görüþünüzde en büyük etkiyi yaratanlarý da” diyordu mektupta.
Ben ilk giriþimimde kabuslar gördüðüm için üstüne yattým bu talebin. Fakat Nick, meslektaþtan öte bir arkadaþ olunca hatrýný nasýl kýrarsýnýz? O kibar hatýrlatma mektubunun yanýnda buradaki meslektaþlardan da “unutma” uyarýlarý gelmez mi! Ecel terleri dökerek ben de þu listeyi yaptým, sýra gözetmeden: Hiroþima Sevgilim (Alain Resnais), Kumpanya (Theo Angelopoulos), Film Kameralý Adam (Dziga Vertov), Csontvary (Zoltan Huszarik), Andrey Rublev (Andrey Tarkovsky), Batan Güneþ (Michelangelo Antonioni), Modern Zamanlar (Charlie Chaplin), Narýn Rengi (Sergey Paradjanov), Baraka (Ron Fricke), Metropolis (Fritz Lang).
***
Sight & Sound’un En Muhteþem 50 Film listesine Film Kameralý Adam 8., Andrey Ruble 26., Metropolis 35. sýradan girmiþ. Buraya kadar her þey iyi de ben nasýl bir liste yapmýþým böyle! Bir tek kadýn yönetmenin filmini ilk ona yazamadýðýmýn gayet bilincindeydim, ama pozitif ayrýmcýlýðýn sýrasý deðildi...
Ýyi de Andrzej Wajda’nýn “Kanal”ýný nasýl koymamýþým? Marcel Carne’nin “Cennetin Çocuklarý” nereye uçmuþ? “Batan Güneþ”i nereden çýkarmýþým Antonioni’nin “Gece”si dururken? Jansco’nun “Kýzýl Ýlahi”sini, Kieslowski’nin “Öldürme Üzerine Küçük Bir Film”ini, Kiarostami’nin “Arkadaþýmýn Evi Nerede?”sini kedilere mi yedirmiþim? Hani bir Bela Tarr, bir Godard, bir Mizoguchi, bir Sokurov. Tsai Ming Liang ile Wong Kar Wai’nin suçu çaðdaþýmýz olmak mý? Bir canlandýrma adý yazamamýþ mýyým onca beðendiðim film arasýndan? Ýyi de hangisini çýkarsaydým listemden! Bu yazý basýldýðýnda da yukarýdaki paragraf yüzünden piþmanlýk içinde kývranacaðým. Kimleri saymayý unuttuðumu fark edip dehþete düþeceðim. Yükseklik korkusu / vertigo böyle bir þey!
