Geçtiðimiz haftada yayýnladýðýmýz “Yurtdýþý Borçlanmasýnda Püf Noktalar-1” yazýmýz va-tandaþlarýmýz tarafýndan ilgi ile takip edildi. Gerçekten de yurtdýþýnda çalýþmýþ ve Türki-ye’ye dönerek belli bir refah seviyesinde yaþamýný devam ettirmek isteyen bu vatandaþ-larýmýzýn bilgilenmesi bizim de önceliðimiz. Bu yazýmýzda da yurtdýþý borçlanmasýnýn önemli noktalarýný açýklamaya devam edeceðiz. Geçtiðimiz hafta yurtdýþý borçlanmasýn-dan yararlanabilmek için çeþitli þartlarýn yer aldýðýný belirterek, Türk vatandaþlýðý tanýmýný açmýþtýk. Genel olarak,
a) Türk vatandaþý olmak, 2014 yýlýnda doðumla Türk vatandaþý olup da çýkma izni almak suretiyle Türk vatandaþlýðýný kaybetmiþ olanlara yurt dýþýnda Türk vatandaþý ola-rak geçen süreleri borçlanma hakký verilmiþtir.
b) Belirli nitelikte yurtdýþý çalýþma süreleri bulunmak,
c) Yurtdýþý hizmetleri belgelendirmek,
d) Yazýlý istekte bulunmak,
Þartlarý aranmaktadýr.
Kimler borçlanma yapabilir?
Belirli nitelikte yurtdýþý süreleri bulunmak gerekmektedir. Her þeyden önce yurtdýþý borçlanmasý yapabilmek için, mutlaka yurtdýþýnda ikamet edilen bir sürenin bulunmasý ve bu sürenin de mevzuatta borçlanma kapsamýnda tanýmlanan bir hali kapsamasý ge-rekiyor.
Yurtdýþýnda geçen sigortalýlýk süreleri, bu süreler arasýnda veya sonunda her birin-de bir yýla kadar olan iþsizlik süreleri ile ev kadýný olarak geçen sürelerin deðerlendirile-ceði öngörülmüþtür.
Bu önemli kavramlarý biraz daha detaylandýrmak uygun olacaktýr.
Sigortalýlýk süreleri
Sigortalýlýk süresi, borçlanma kapsamýndaki sürenin bulunduðu ülke mevzuatýna göre ikamet süreleri hariç, çalýþýlmýþ ya da çalýþýlmýþ süre olarak kabul edilen süreleri ifade etmektedir.
Çalýþýlmýþ olarak kabul edilen süreler, ilgili ülke mevzuatýna göre fiilen çalýþýlmadýðý halde çalýþmaya eþdeðer süre olarak kabul edilip, hizmet cetvellerinde eþdeðer süre ola-rak gösterilen, aylýða hak kazanmada ve aylýk hesabýnda deðerlendirilen sürelerdir.
Ýlgili ülke mevzuatýna göre çalýþýlmýþ veya eþdeðer süre olarak kabul edilen ikamet sürelerinin çalýþýlmýþ süre olarak deðerlendirilmesine imkân bulunmadýðýndan, borçla-nýlmasý mümkün deðildir.
Bu durumda, borçlanmaya esas hizmet cetvellerinde bildirilen çalýþma süreleri (mecburi prim ödeme süreleri, kendi nam ve hesabýna çalýþmalardan dolayý zorunlu ve isteðe baðlý prim süreleri, sigortadan muaf cüzi çalýþma gibi) ve bu çalýþma sürelerine eþdeðer sürelerin (isteðe baðlý prim ödeme süreleri, çocuk yetiþtirme süreleri, iþsizlik ödeneði süreleri, hastalýk ödeneði süreleri, bakým süreleri, borçlanma yoluyla ödenen primlere ait süreler gibi) tamamý, baþvuru sahibinin kýsmi borçlanma hakký saklý kalmak kaydýyla borçlanma kapsamýnda deðerlendirilebiliyor.
Ýþsizlik süreleri
Ýþsizlik süresi ibaresi, ilgili ülke mevzuatýna göre çalýþma süreleri ile bu çalýþma sü-relerine eþ deðer süreler haricinde o ülkede çalýþýlmadan geçen süreyi ifade eder.
Ancak, iþsizlik sürelerinin tamamýnýn borçlanma kapsamýnda deðerlendirilmesine imkân bulunmadýðýndan, sigortalýlýk süreleri arasýnda veya sonunda her birinde olmak kaydýyla bir yýla kadar olan yurtdýþýnda geçen iþsizlik süreleri borçlandýrýlmaktadýr. Ýkamet süreleri ve boþta geçen süreler de bu kapsamda deðerlendiriliyor.
Ev kadýný olarak geçen süreler
Yurtdýþýnda ev kadýný olarak geçen süreler, medeni durumlarýna bakýlmaksýzýn ka-dýnlarýn sigortalýlýk süreleri haricinde yurtdýþýnda bulunduklarý süreleri ifade eder. Bu süreler iþsizlik süresi veya boþta geçen süreler kapsamýnda deðerlendirilmiyor, borç-lanma talebinde bulunanlarýn yurtdýþýnda ev kadýný olarak geçen sürelerinin diledikleri kadarý borçlandýrýlýyor.
Mevzuatýmýzda, yurtdýþýnda çalýþmayan kadýnýn borçlanabilmesi mümkün iken, Türkiye’ de çalýþmayan kadýnýn bu süreleri borçlanamamasý, bize göre bir eþitsizliði ifade ediyor.
