Ortadoðu’da týrmanan krizin birçok sebebi var. Ýþin bir yaný petrol kavgasý, diðer yaný nükleer enerji tartýþmalarý...
Krizin görünen tarafýnda ABD ve Ýran var, görünmeyen tarafýnda Rusya’dan Çin’e kadar küresel güçler.
ABD ile Ýran arasýnda hem sosyal medyada hareketlilik yaþanýyor, hem askeri alanda büyük bir hareketlilik var. Bir yandan karþýlýklý twitlerle tehditler, meydan okumalar sürüyor, diðer yanda savaþ gemileri ve askeri sevkiyatla sular ýsýnýyor.
Bütün bu savaþ oyunlarýnýn arkasýnda kanýmca temel tetikleyici etken veya ana motivasyon kaynaðý ABD’nin yeni Ortadoðu planý…
‘Yüzyýlýn Anlaþmasý’ diye nitelendirilen plan bölgeye barýþ getirmeyi býrakýn savaþ tamtamlarýný ve çok boyutlu savaþ ittifaklarýný piyasaya sürmüþ durumda.
Körfez ülkeleri Ýran fobisiyle ABD’nin kurmaya çalýþtýðý yeni ittifakta saf tutuyorlar ama aslýnda tuttuklarý saf, Ýran’ý geriletmekten öte Ýsrail’in önünü açmayý, ABD’nin planýna zemin hazýrlamayý amaçlýyor.
ABD’nin yeni Ortadoðu planýnýn Müslüman dünya tarafýndan kabul edilmesi normal þartlarda mümkün deðil. Çünkü Ýsrail-Filistin meselesinin çözümüne yönelik ‘Yüzyýlýn Anlaþmasý’ denilen yeni Ortadoðu Planý, Ýsrail’in ütopyasýný gerçekleþtirmek üzere tasarlanmýþ.
ABD Ortadoðu’da sanki kentsel dönüþüm projesi uyguluyormuþ gibi, Kudüs’ün tamamýný Ýsrail’e verip, “Filistinlilere topraklarýnýza yönelik taleplerinizden vazgeçin sizi Sina’ya yerleþtireceðiz” gibi bir yaklaþým içinde.
Ýslam dünyasýnýn kutsal bildiði her þeyi ayaklar altýna alan ve mazlum Müslüman halklarýn çýkarlarýný berhava eden böyle bin plana verilecek tepkilerin önünü kesmek için gözler Ýsrail’den Ýran’a çevriliyor ve Ýran’a karþý diye kurulan Arap ittifaký Ýsrail için seferber ediliyor.
Bu süreçte Türkiye de Doðu Akdeniz üzerinden baskýlanmaya çalýþýlýyor.
Mýsýr, Yunanistan, Ýsrail, Güney Kýbrýs bu bölgedeki petrol aramalarý konusunda Avrupa ülkelerinin de desteðini çekerek Türkiye’ye karþý bir cephe oluþturmuþ durumdalar.
Basra krizi ve Ýran’a yaptýrýmlar Türkiye’nin önüne petrol ithalatý dolayýsýyla daha dolaylý bir sorun koyarken, Doðu Akdeniz gerilimi doðrudan bir sorun kaynaðý oluþturuyor. Petrol arama üzerinden restleþmelerin önümüzdeki süreçte daha da kýzýþmasý beklenebilir.
Diðer yandan ABD, hedefe Ýran’ý koysa da daha büyük resimde Doðu Akdeniz üzerinden Rusya’nýn, Basra körfezi üzerinden Çin’in etki alanýný daraltmaya yönelik bir niyet içinde görünüyor.
Rusya’nýn Suriye’de ödediði maliyetin önemli bir sebebi Doðu Akdeniz’e bakan alanda kuracaðý askeri üslerle bölgede hareket kabiliyeti kazanabilmeye yönelikti. Ýran’ýn da Suriye üzerinden Akdeniz’e yönelik bir ilgisi olduðu söylenebilir.
Nükleerden petrole ekonomik ve askeri önceliklerin ön planda olduðu bir krizler dalgasý yaþýyoruz. ABD-Ýran gerilimi Irak’ý ve Suriye’yi de doðrudan etkileyebilecek þekilde sonuçlar doðurabilir. Yükselen gerilim, Ýran’ýn ciddi þekilde etkisinin hissedildiði ama ABD’nin kontrolünün de olduðu Irak’ta istikrarsýzlaþtýrýcý bir etki yapabilir. Vekâlet çatýþmalarýnýn baþka ülkelerde yansýmalar bulmasý da mümkündür.
Hamasetin yükseldiði noktada kontrollü gerginlik hesabý yapanlarýn da hesabý þaþabilir, iþ kontrol dýþýna taþabilir. Kendisini müzakereden yana olarak adlandýran Ýran Cumhurbaþkaný Ruhani bile “þartlarýn müzakere deðil mücadele ve direniþ þartlarý” olduðunu söyledi.
ABD’nin Ýsrail-Filistin meselesine kalýcý barýþ için öne sürdüðü ‘yüzyýlýn anlaþmasý’ þimdiden bölgeyi ateþ çemberiyle kuþatmýþ durumda.
