Çocukluðumuzun tanýdýk kokusu, kýþ aylarýnýn sýcak dostu ýhlamur çayýný içmenin þimdi tam zamaný!
Kokunun zarafeti olur mu? Ihlamursa söz konusu bal gibi de olur. Zarif, kokulu bir aðaç ýhlamur týpký kendi gibi. Bu yazýyý yazmak için klavyeme bakarken 6-7 yýl öncesinin temmuz ayýna gidiyor hafýzam. Sabahýn erken saatleri, evi mis gibi bir ýhlamur kokusu sarýyor. Güneþ yükselmeye baþladýðýndaysa her þey eskisine dönüyor, ta ki akþam üzeri serinliði gelene kadar. Sonra, yine sabah saatlerinin o tanýdýk ýhlamur kokusu bu kez daha da yoðun bir þekilde etrafta salýnýyor. Müthiþ bir koku. Demlikte demlenen ýhlamur kokusu gibi deðil. Eski evimizin yanýndaki arazide kök salmýþ, ihtiþamlý, kocaman, oldukça yaþlý bir aðaçtý kendisi. Bana bu koku hatýrasýný hediye etti. Yýllardýr baþka bir evdeyiz. Ihlamur kokusunu özler mi insan, eðer bahçenizde bir ýhlamur aðacý varsa eminim bu özlemi anlarsýnýz.
Ihlamur aðacýnýn temmuz gibi yeþillenen tomurcuklarý bir kaç hafta sonra toplanýr. Ýlaçsýz, otobanlardan, þehirden uzak bir aðaçsa o tohum pek kýymetlidir. Temiz ýhlamur yapraklarýný bulmak kolay deðil. Aktarlarda belki vardýr ama ben güvenemiyorum. Marketlerdeki paketlere de. Organik ürün satan, kontrollerini yapan bazý maðazalar var. Ihlamur aðacým varken bunlarý düþünmezdim; zamaný geldiðinde aðaçtan toplar, kurutur kýþ aylarýnda da çayýný keyifle içerdim. Þimdi böyle bir lüksüm olmadýðýndan araþtýrmalarým oluyor. Sallama çay için poþetlenmiþ toz halini istemiyorum, tane tane, çiçek çiçek olmalý suya saldýðým ýhlamurlar. Geçenlerde File markette güzel bir ýhlamura denk geldim. Simi Organik ve Doðuþ çayýn ýhlamur yapraklarý da iyi gibi. Bir de Geleneksel Pazar maðazasýnda buldum. Hepsini deneyeceðim. Sizin de bildiðiniz güvenilir yerler varsa benimle paylaþýn. Çünkü kýþ ayý demek ýhlamur demek, kýþ ayý demek þifalý çay yapmak demek. Her ne kadar saðlýk için faydasý konusunda bilimsel kanýtlar yeterli deðilse, ýhlamur bana iyi geliyor. Hepsini geçin kokusu ruha iyi geliyor bu çiçeklerin. Öyleyse ýsýtýn suyu, atýn demliðe ýhlamur çiçeklerini ve arkanýza yaslanýp devamýný okuyun yazýnýn.
7 Ýyi ve güvenilir bir ýhlamur bulun, açýk ýhlamur almayýn.
7 Mutlaka yaprak ýhlamur kullanýn.
7 Ihlamur yapraklarýný ýlýk sudan geçirin.
7 Demlikte sýcak suya salýn
7-8 dk kýsýk ateþte bekletip servis yapýn. Dilerseniz tarçýn, zencefil, portakal yapraðý, adaçayý veya sevdiðiniz farklý çaylarla karýþým yapýp güzel bir kýþ çayý hazýrlayabilirsiniz. Ihlamur dahil tüm sýcak içilen çaylara bal koymamaya özen gösterin ancak tatlý olmazsa içemiyorsanýz rafine þekere göre bal yine de en iyisi, balýn gerçek olduðundan emin olun.
Ihlamur aðacýnýn dünya üzerinde yaklaþýk 30 türü bulunmakta. Anadolu ýhlamur aðaçlarýna çok uzun zamandýr ev sahipliði yapmakta. Bu yüzden de çeþitli ýhlamur aðacý türlerimiz var. Kuzey Anadolu daðlarýnda yetiþen küçük yapraklý ýhlamur ve büyük yapraklý ýhlamur türleri gibi.
Aðaçlarýnýn yaklaþýk bin yýllýk ömürleri var.
Eski Orta Avrupa’da ýhlamur aðacýnýn gölgesinde yerel mahkemeler kurulurmuþ. Bu yüzden eski dönemlerde ‘mahkeme aðacý’ ismiyle anýlmýþ.
Temmuz gibi olgunlaþan çiçekleri mutlaka öðlen saatlerinde toplanmalý ve gölgede kurutulmalýdýr.
Hipertansiyon için yardýmcý; Ihlamur çayý, kan basýncý seviyesini kontrol altýnda tutma yeteneðine sahip olan tilirosid, rutosid ve klorojenik asit gibi bazý antioksidan bileþikleri içerir.
Uluslararasý Gýda Araþtýrmalarý Dergisi Ocak 2016 sayýsýndaki bir araþtýrma ýhlamur çiçeðindeki aktif flavonoidlerin ve antioksidanlarýn, metabolizmanýn serbest radikallerden kurtulmasýna yardýmcý olduðunu söylüyor. Kimyasallar, uyuþturucu, sigara dumaný veya çevresel toksinler sebebiyle oluþan serbest radikaller kalp hastalýðýna, kansere yol açarak saðlýk sorunlarýna neden olabilmekte.
Soðuk algýnlýðýna olan faydasý biraz tartýþmalý çünkü ýhlamurun faydalarý ile ilgili yeterli araþtýrma yok. Ihlamur çiçeklerinin saðlýk ile iliþkili olabilecek birkaç doðal bileþik veya fitokimyasal içermekte o kesin. Bir de idrar söktürücü özelliði olduðu için soðuk algýnlýðýnda ateþi düþürücü etkisi olabilir.
Ýdrar söktürücü: Ihlamur yapraðý çayý, ter ve idrar üretimini artýrabilir. Bu durumda, ýhlamur yapraklarý, optimal vücut detoksifikasyonuna yardýmcý olur. Böylelikle toksinleri temizler. Toksinlerin temizlenmesiyse genel saðlýðýnýzý koruyacaktýr.
Rahatlatýcý etkisi ise biraz daha kesin. Etnofarmakoloji Dergisi’nin Temmuz 2008 sayýsýnda yayýnladýðý bir araþtýrma, laboratuvar hayvanlarýnýn ýhlamur çiçeði özü ile beslenmesiyle birlikte endiþeli davranýþlarýný azalttýðýný söylüyor. Ayný derginin Mart 2008 sayýsýnda, ýhlamur ekstresinin uykuyu uyandýran ilaçlar alan hayvanlarda sedasyon süresini uzattýðýný, tek baþlarýna kullanýldýðýnda da hayvanlarý sakinleþtirdiði ile ilgili bir baþka araþtýrma yayýnlamýþ.
Allerjik olabilir! Genel olarak ýhlamurun yan etkisi olmasa da alerjik bünyesi olanlar özellikle de polen alerjisi olanlar için tetikleyici olabilir.
