ABD’de Wall Street hisselerinin Merkez Bankasý’ndan alýnan parayla yükseldiði yolundaki iþaretler artýyor. FED parayý ekonomi büyüsün, yatýrým olsun diye daðýttý, ama bankalar paranýn üstüne yattý, kredi daðýtmadý. Krediyi talep eden de yok. Yani FED parasý yatýrýma istihdama gitmedi...
Bol ve bedava parayý bulan fonlar da Nasdaq borsasýnda sosyal medyaya, biyoteknoloji sektörüne saða sola yatýrmýþlar. Hisseler uçunca, þirketler ederinden daha pahalý olunca, borsada köpük oluþtuðuna dair kanaat geliþti. Sonra da satmaya baþladýlar. Zaten borsa hem hesap, hem de kanaat meselesi... Rakam, veri, fiyat önemli, ama kanaat daha önemli. Wall Street’te kanaat deðiþince, satýþa geçiliyor. Son haftadaki dalgalanma ve satýþ, hem köpük alma, kârý cebe koyma, hem de deðiþen havanýn habercisi. Deðiþen hava, FED’in aylýk alýmlarýný azaltmasýyla baðlantýlý. FED ekonomiye istihdama gitmeyen parayý geri çekiyor.
Her durumda Wall Street’in havasý FED’e baðlý. FED ekonominin hâlâ þefkat ve muhabbete ihtiyacý olduðunu düþünüyor. Aylýk alýmlarý azaltmasýnýn ekonomiye vereceði destekten ayrý olduðunu söylüyor. Bunu da tekrar tekrar söylüyor. Önceki gün açýklanan FED faiz komitesi toplantý tutanaklarý Bayan Yellen baþkanlýðýndaki FED’in sýfýr faizi, piyasa ikna olana dek sürdüreceðini teyid etti. FED piyasaya -Ekonominin desteðe ihtiyacý sürüyor, ben buradayým- diyor. FED’in faiz artýrmasýna neden olacak bir ekonomi henüz ortada yok. Bu yüzden -FED faiz artýracak ve hepimiz ölecez- diye dertlenmeye de gerek yok. 2015’te faizin ne olacaðý, 2014’ün nasýl kapanacaðýna baðlý.
FED’in para politikasýnýn dünyadaki etkileri ise ayrý konu. Herkes ezberden -FED parasý dünyaya yayýldý, dünya piyasalarý yükseldi, sonra para geri çekildi ve hepimiz yere yapýþtýk- diye tekrarlýyor. Giriþ çýkýþlarýn dalgalanma etkisi var, ancak bu etkinin aylarca konuþulmasý ve etkinin her soruna gerekçe gösterilmesi makul deðil. FED çoðu yerde bahane...
FED’in etkileri konusunda en þikayetçi olanlardan biri de Hindistan Merkez Bankasý Baþkaný Rajan... Rajan önceki gün Washington’daki bir toplantýda görüþlerini tekrarladý: FED yüzünden biz geliþen piyasalar alt üst oluyoruz... Salonda ise FED’in baþýndan yeni ayrýlan Bernanke vardý... Bernanke sivil vatandaþ olarak Rajan’a düz anlatýmla -FED’in parasal geniþleme yapmasý, FED parasýnýn bu þekilde daðýlmasý merkez bankalarýnýn alýþýk olmadýðýmýz uygulamasýdýr. Ancak bu uygulamalar geçicidir. Yapmak zorunda olduðumuz için yaptýk- dedi.
Sonra da -FED’in parasal geniþlemesinin size faydasýna inansaydanýz, farklý konuþurdunuz- diye daha bencil bir bakýþ önerdi. Ayrýca -ben ya da baþkan yardýmcýsý geliþen ülke merkez bankalarýyla yýlda 8-10 kez buluþup ne yaptýðýmýzý anlattýk- dedi. FED dýþ dünya ile daha farklý koordinasyon kurmayacaðýný söylüyor. Ýþbaþýnda olan FED Baþkanlarý da -Bizim önceliðimiz ABD. Biz ABD’ye bakarýz- demekteler... Kýsmen doðru... Ancak FED’in her durumda dýþ dünyadaki etkileri izlediði biliniyor... Baþka açýdan ise: FED ABD içinde istediði etkiyi saðlayamazken, dünya ile neyi koordine edecek- demek mümkün.
FED parasý nereye gidiyor- sorusuna bir baþka cevap da ABD içinde sýnýf tartýþmasýný körüklüyor. ABD’de zengin-yoksul uçurumu tartýþmasý, 2008 krizinden beri daha da arttý. Kriz sonrasý rakamlar, ülkenin yüzde 1 ve yüzde 90 diye iki gruba ayrýldýðýný gösteriyor. Kalan yüzde 9, -Az biraz zengin- sýnýfýnda...
Orta sýnýf ile yoksul sýnýf arasýnda ise pek fark kalmadý. En zengin daha da zenginleþti.
ABD’de her zaman yüzde 1 zengin vardý. Yüzde 1, halen toplam servetin yüzde 40’ýna sahip ve bu pay büyüyor. Yüzde 90 ise servetin yüzde 30’una sahip.
Bu arada yüzde 1 içinde de sýnýfsal ayýrým var... Yüzde 1 -En Zengin’in- içinde binde 1 oranýnda -Süper Zengin- var. Bu Süper Zenginler, toplam servetin yüzde 20’sine sahip. En Zenginler ile Süper Zenginler, serveti miras yoluyla kendi kuþaklarýna aktarýyor. Bu kesime uygulanan veraset ve intikal vergisinin ne kadar düþük olduðu yeni fark edildi, þimdi kýyamet kopuyor. Zenginlerin vergi vermediði yolunda zaten yaygýn kaný vardý, þimdi de miras meselelesine girildi. 2016 baþkanlýk seçiminin ana konularýndan biri -Zenginlerden alýnacak vergi- olacak... Zenginlerde para, yoksullarda ise oy var.
twitter.com/selimatalayny
