Dünyanýn birçok ülkesinde beslenme türlerine uygun olarak, halkýn saðlýðýný korumak ve hastalýklarý önlemek için besinler zenginleþtiriliyor. Listenin baþýnda, un, tahýllar, bitkisel sývý yaðlar, tuz ve su bulunuyor.
Ülkeler, toplum saðlýðýný korumak için en temel gýdalarý zengileþtirme çabasýna giriyor. Bu besinleri baþýnda un, bazý tahýllar, bitkisel sývý yaðlar, tuz ve su bulunuyor. Peki, besinleri zenginleþtirirken o ülkenin bireylerinde yaygýn beslenme ile ilgili önlenebilir bir hastalýk oluþuyor mu? Besin yetersizliði olmayan ülkelerde besinlerin zenginleþtirilmesinin saðlýðý korumasý beklenmeyen bir durum. Burada odaklanýlan konu o ülkeye baðlý besinsel yetersizliði giderecek zenginleþtirilmenin yapýlmasýný saðlamak.
1920’den beri uygulanýyor
Besinleri zenginleþtirme iþlemi ilk olarak 1920’li yýllarda ABD’de uygulandý. Ülkenin bazý bölgelerinde görülen basit guatr hastalýðýndan korunmak için tuzlarýný iyotla zenginleþtirmiþ ve topluma bu tuzu düzenli tüketirseniz bu bölgede guatr hastalýðýndan korunursunuz mesajý da iletildi. 1930’lu yýllarda yine ABD sütlerini D vitamini ile zenginleþtirerek çocuklarda görülen raþitizm denilen hastalýktan korumuþtur. 1940’lý yýllarda margarinlerine A vitamini, kepeði ayrýlmýþ tahýllarýna B vitaminlerini ekletmeyi zorunlu kýlmýþtýr. Güney Asya’da yüksek oranda pirinç tüketimi nedeniyle bir dönem ciddi bir hastalýðý yaygýnlaþmýþtýr. Bunun üzerine 1949’a kepeði ayrýlmýþ pirince bu hastalýðýn önlenmesi için tiyamin adlý B1 vitamini eklenerek hastalýk sýfýra indirilmiþtir.
ABD, 1998’de tahýl ürünlerinin folik asitle zenginleþtirilmesini de zorunlu kýlarak bebeklerin doðmadan sinir sistemlerinin geliþmesine besinsel destek olmaya baþlamýþtýr.
Türkiye’de tuz ile baþladý
Ülkemizde besin zenginleþtirilmesi 1957 yýlýnda Silahlý Kuvvetlerin araþtýrma geliþtirme laboratuarlarýnda öncelikle askerlerin troid hastalýðýndan korunmalarý için ilk tuz ile baþlanmýþtýr. Hali hazýrda bitkisel sývý yaðlara E vitamini, margarinlere A vitamini eklemek zorunludur. Yaygýn troid hastalýðýndan korunmak için düzenli iyotlu tuz, diþ saðlýðý açýsýndan florür içeren su, kepeði ayrýlmamýþ ve tiyamin, riboflavinden zengin tahýllar, D vitamini ile zenginleþtirilmiþ süt sayesinde kemik hastalýklarýndan korunmak için devlet politikasý haline getirilmiþ bu besinlere hayatýmýzda öncelik vermenizi öneririm.
