Týp literatüründe ‘Artritis’ iki Yunanca kelimeden oluþuyor; artro ve itis, yani eklem ve iltihap. Bir veya daha fazla eklemde genellikle aðrý ve hareket kaybýna yol açan önemli bir saðlýk sorunu. Nedenleri farklý olsa da benzer þikayetlerle seyreden yüzün üstünde artrit tipi tanýmlanmýþ. En çok bilinenler osteoartrit ve romatoitartrit. Mevcut tedaviler sadece þikayetleri gidermeye yönelik, maalesef; aðrý kesiciler, iltihap gidericiler ve steroitler. Ancak bu ilaçlarýn uzun süreli kullanýmý ile ortaya çýkan yan etkiler gerçekten hastalara “Kýrk katýr mý, kýrk satýr mý” dedirtecek cinsten. Mide kanamasýna varan mide-baðýrsak sorunlarý, kalp-damar sistemi sorunlarý ve etkinin giderek yetersiz kalmasý bu yan etkilerden bazýlarý. Bu durumda daha güvenilir olduðu düþünülen bitkisel ilaçlar tercih ediliyor. Ancak gerçekten etkili mi, yoksa psikolojik olarak mý etkili gibi hissediliyor? Bunu anlamanýn tek yolu, þüphesiz, bilimsel araþtýrmalar.
Bu konuda son yýllarýn en çok dikkati çeken mucize bitkilerinden biri olan zerdeçal kökü ve köklerindeki etkili bileþeni olan kurkuminoitler eklem iltihabýnda etkinliðini deðerlendirençok sayýda deneysel ve klinik araþtýrma bulunuyor. Yeni yayýmlanan bir meta analiz çalýþmasý mevcut araþtýrmalarý bilimsel yöntemlerle karþýlaþtýrmalý olarak inceleyerek sonucu deðerlendirmiþ.
Araþtýrmacýlar zerdeçal üzerinde çeþitli kaynaklarda þimdiye kadar yayýmlanmýþ onbinikiyüzdoksanüç (10.293) çalýþmayý belirli kriterlere göre inceleyerek yeterli kaliteye sahip sekiz klinik araþtýrma deðerlendirilmek üzere seçilmiþ [not: deneysel ve deney hayvaný çalýþmalarý hariç tutulmuþ, sadece yeterli sayýda hasta üzerinde yürütülenrandomizeklinik çalýþmalar incelenmiþ]. Deðerlendirme sonucu en az sekiz ile oniki hafta (2-3 ay) günde bin miligram (1000 mg) standardize edilmiþ zerdeçal özütü kullanýlmasý hastalarda aðrý ve iltihaplanmaya baðlý þikayetlerde dikkati çeken bir azalma saðlanabildiði tespit edilmiþ. Etkinin iltihap-giderici (antienflamatuvar) ilaçlar kadar (diklofenak, ibuprofen) kadar güçlü olduðu bildiriliyor.
Peki ne derecede güvenli. Uzun süreli toksisite deðerlendirmelerinde herhangi bir olumsuz etki gözlemlenmemiþ. Ancak çok yüksek miktarlarda kullanýldýðýnda (8-12 gram) ishal ve bulantý gibi þikayetler görülebiliyor. Yine bu þekilde yüksek miktarlarda kullanýlmasýnýn anemik bireylerde demir eksikliðine yol açabileceði bildiriliyor (hepsidin proteinini baskýlayarak ve demirler þelat oluþturarak).
Önemli olan husus, zerdeçalýn vücutta emilim sorunu. Yani zerdeçal kökünü doðrudan tüketerek yeterli etki saðlayabilmek mümkün deðil. Bu bakýmdan yüksek emilim gösterebilen özel patentli özütlerle hazýrlanan kapsüllerin kullanýlmasý gerekiyor.
Bir süre önce akademisyen bir dostumun artrit aðrýsý þikâyeti olan annesine zerdeçal kapsül kullanmasýný önermiþtim. Hafta içinde kendisi annesinin þikayetlerinin belirgin bir þekilde hafiflediðini ifade ederek teþekkür etti.
