ZEYTİN, dört kitapta da kutsanmış. Akdeniz ikliminin ağacı. Ağaçlarımız son on yıl plantasyonları hariç tutulduğunda epey yaşlı, arazi engebeli tam bir mekanizasyon kurmaya elverişli değil. Zeytin genelde ikiye ayrılır; sofralık ve yağlık. Sofralık zeytinde hasat sonrası işçilik de gerektiğinden, biz hala diğer zeytin yetiştiren Akdeniz ülkeleri ile rekabet edebiliyoruz.
Yağlık zeytinde durum öyle değil. Son yıl yağ fiyatının artışını dikkate almaz iseniz on yıldır zeytinyağı fiyatlarımız rekabetçi değil. Bunun tek sebebi başta İspanya, İtalya ve Portekiz gibi büyük yağ üreticilerinin zeytin hasadında mekanizasyona uygun zeytin türlerine büyük oranda geçmiş olmalarıdır.
Bizim zeytinlikler ile ilgili hayli tutucu bir kanunumuz var, zeytinlikleri büyük bir koruma altına alıyor. Bizim mevcut yağlık zeytinliklerimiz mekanizasyona uygun olmadığından hasat masrafları çok yüksek, klasik yolla ile, ortalama bir işçi 50 ila 60 kilo zeytin toplar, ortalama yevmiye 45TL olduğunda kilo başına hasat 80 Krş oluyor, ortalama 6 kiloda bir kilo yağ elde edilirse (sıkım giderleri dahil) yağın ortalama fiyatı 480 kuruş olmakta bu rakamda son on yılda yağ fiyatlarına bakarsanız, köylüyü kurtaracak fiyat olmamaktadır.
Zeytinden, zeytin tarımından vazgeçemeyiz ama yağlık zeytinliklerimizin yaşlı olanlarını sofralığa dönüştürmek, hasat mekanizasyonuna önem vererek desteklemek, zeytinliklerin toplulaştırılmasını teşvik etmek kaçınılmaz olmakta.
Geçtiğimiz hafta bir termik santral için 6000 zeytin ağacının kesilmesi, nerede ise büyük olay oluyordu. O bölgede eğer yağlık zeytin ağaçları varsa, oraları aile ziraatına dönüşmüş demektir ki gelecek nesil zaten oraları terk edecek demektir. Sözü edilen altı bin ağacın ekonomimize katma değeri en çok yüz bin liradır. Ama termik santralın katma değeri milyar liralar ile ölçülür. O bölge istimlak edilerek insanlara termik santralde iş imkanı verebilir, ellerine geçecek bedeller ile de başka yörelerde zeytinlik edinebilirler diye düşünürüm. Ben son yirmi yılda iki yüz dekar zeytinliğimden bir lira kazanamadım. Aile ziraatı yapabilseydim belki bir miktar kazanabilirdim.
Yaşlı zeytinliklerin bir bölümünün farklı tarım ürünlerine dönüşümünü sağlayacak bir planlama yapılmalı. Bu dönüşün isteğe bağlı ama teşvik araçları ile gerçekleştirilmelidir.
