Yapýlan araþtýrmalar, ekstra sýzma zeytin yaðýnýn, yemek sonrasý kan þekeri ve kolesterol seviyesinde artýþý önlediðini ortaya koydu.
‘Akdeniz diyeti’ saðlýklý ve uzun bir yaþam, özellikle kalp ve damar saðlýðý için altýn standart olarak kabul ediliyor. Dünyada uzmanlar Akdeniz diyetinin temel elemanlarýný kendi toplumlarýndaki beslenme alýþkanlýklarýyla harmanlayarak saðlýklý beslenme önerileri hazýrlýyor. Akdeniz diyetinde meyve, sebze, tahýl ve balýk ön plana çýkýyor. Bir de diyetin tartýþýlan elemanlarý var ki bu konuda uzmanlar farklý görüþler ileri sürüyor; yaðlý kýrmýzý et ve süt ürünlerinin az kullanýlmasý. Nitekim geçen haftalarda süt ürünlerinin saðlýðýmýz için önemini ortaya koyan bilimsel bulgulardan bahsetmiþtim.
Akdeniz diyetinin en önemli bileþeni olarak tekli doymamýþ yað asitleri bakýmýndan zengin ekstra sýzma zeytinyaðý öne çýkýyor. Ýspanya’da yaþlý bireyler üzerinde yürütülen geniþ kapsamlý bir saha çalýþmasýnýn (Prevencion con Dieta Mediterranea-PREDIMED) sonuçlarýnýn deðerlendirildiði en önemli týp dergilerinden birinde 2014’te yayýmlanan makalede Akdeniz diyetinde ekstra sýzma zeytinyaðý miktarýnýn artýþýyla kalp-damar hastalýklarý geliþimi arasýnda ters iliþki gözlemlenmiþ. Aslýnda zeytinyaðýnýn kalp-damar sistemi üzerindeki etkileri uzun yýllardýr biliniyor ve bu konuda çok sayýda çalýþma mevcut. Benim bahsetmek istediðim ise yeni yayýmlanan bir araþtýrmanýn bulgularý. Ekstra sýzma zeytinyaðýnýn Tip 2 diyabet geliþimi üzerinde koruyucu bir etkisi bulunup bulunmadýðý ilk olarak araþtýrýlmýþ.
10 gramý bile ilaç gibi
Çalýþma 25 saðlýklý gönüllü (12 erkek, 13 kadýn) üzerinde iki farklý tasarýmda (çapraz-öngülü) yürütülmüþ. Önce bir grup gönüllüye Akdeniz diyetinin yaný sýra ekstra sýzma zeytinyaðý (10 gram) verilirken, diðer gruba zeytinyaðý verilmemiþ. Ýki saat sonra alýnan kan örneklerinde kan þekeri ve kolesterol deðerleri incelenmiþ. Zeytinyaðý verilen grupta yemek sonrasý kan þekeri ve kötü kolesterol (LDL, oks.LDL) seviyelerinde belirgin bir azalma gözlemlenmiþ. 30 gün aradan sonra yapýlan deneyin ikinci aþamasýnda ise bu defa bir grup gönüllüye ekstra sýzma zeytinyaðý (10 gram), diðer grup gönüllüye ise mýsýrözü yaðý (10 gram) verildikten sonra yine ayný kan analizleri yapýlmýþ. Sonuç olarak zeytinyaðýnýn kan þekeri ve kötü kolesterol seviyelerinde mýsýrözü yaðýna oranla daha yüksek bir etkinlik göstererek yemek sonrasý kan þekeri ve kötü kolesterol seviyelerini düþürdüðü tespit edilmiþ.
Sýrrý içindeki antioksidanda
Özellikle dikkatimi çeken etkinlik vücutta insülin direncine yol açarak önemli saðlýk sorunlarýna yol açan DPP-4 (dipeptidil-peptidaz-4) enziminin etkisini baskýlamasý. Çünkü bu protein vücutta insülin salýnýmýný düzenleyen inkretinleri parçalayarak insülinlerin aþýrý salgýlanmasýna yol açýyor.
Peki, ekstra sýzma zeytinyaðýný rafine zeytinyaðýna üstün kýlan nedir? Ýçindeki en kuvvetli antioksidan fenolik bileþenler olan oleoeuropein. Lezzet için saflaþtýrdýkça saðlýðýmýz için yararlý bileþenleri de uzaklaþtýrýyoruz maalesef. Geçtiðimiz haftalarda tahýllar üzerine yazdýðým yazýlarda da ayný konu gündeme gelmiþti.
Aslýnda basit þekilde aktarmaya çalýþtýðým biyokimyasal testlerde þeker hastalýðýnda rol oynayan çeþitli belirteçlerin seviyeleri izlenmiþ (ilgilenenler için: DPP4-proteini, HDL kolesterol, trigliseritler, GLP-1, GIP, insülin, vd.).
Sonuç olarak tüm dünyada giderek artan bir tehdit olan þeker hastalýðýnýn önlenmesi, özellikle insülin direncine baðlý olarak ortaya çýkan ve günümüzde uzmanlarýn çok üzerinde durduðu ‘metabolik sendrom’ geliþiminin kontrol altýnda tutulmasý için günlük beslenmemizde ekstra sýzma zeytinyaðýna daha fazla yer vermemiz gerekiyor.
