Yaþlýlýkta beyin saðlýðýnýn korunmasý için deðil, çocukluktan, gençlikten baþlayarak sýzma zeytinyaðý kullanýlmasý daha güçlü bir hafýza için yararlý görülüyor. Bunu, 6 buçuk yýl süren bir çalýþma söylüyor.
Kimileri saðlýklý yaþam için bol bol ‘kuyruk yaðý’ tüketilmesini önerse de ‘Akdeniz diyeti’ günümüz uzmanlarýnýn büyük çoðunluðu tarafýndan saðlýklý bir yaþam için ideal beslenme þekli olarak kabul ediliyor. Akdeniz diyetinin temelinde yemeklik yað olarak zeytinyaðý kullanýlmasý, yüksek oranda bitkisel içerikli beslenme, orta ile yüksek arasý miktarlarda balýk ve diðer deniz ürünlerinin tüketilmesi, düþük oranda et tüketimi, az ile orta arasý miktarlarda süt ürünleri gibi unsurlar yer alýyor. Akdeniz diyetinin insan saðlýðý bakýmýndan en çok tartýþýlan ve deneysel, klinik ve saha çalýþmalarda en çok vurgulanan özelliði kalp-damar saðlýðý bakýmýndan saðladýðý yararlar.
AKDENÝZ DÝYETÝNÝN FAYDALARI
Ýspanya’da 2005 ve 2010 yýllarý arasýnda 66 ay süren ve 7 bin 447 kiþi üzerinde yürütülen uzun süreli, çok merkezli bir kapsamlý çalýþmada (PREDIMED-NAVARRA) farklý katkýlarla desteklenen Akdeniz diyetinin kalp ve damar sistemi üzerindeki etkileri incelenmiþ. Çalýþma yaþlarý 55-80 arasýnda olan ve herhangi bir kalp ve damar hastalýðý bulunmayan, ancak tip-2 þeker hastalýðý ya da benzeri etkenlere baðlý olarak damar hastalýðý geliþme riski yüksek olan kadýn ve erkek gönüllüler üzerinde yürütülmüþ. Gönüllüler gruplara ayrýlarak bir gruba [standart Akdeniz diyeti + sýzma zeytinyaðý], ikinci gruba [Akdeniz diyeti + karýþýk yemiþ (badem, ceviz, fýndýk)] ve kontrol grubuna düþük yað içerikli diyet uygulanmýþ.
Bu çalýþmadaki beslenme þeklinin antioksidan ve yangý-giderici etkileri nedeniyle beyin damarlarý üzerinde de yararlý olabilmesi söz konusudur. Bu hipotezden hareketle, uygulamanýn algýlama iþlevleri, hafif algýlama bozukluklarý ve demans üzerinde ne derece etkili olabileceði, ne derecede koruyuculuk saðlayabileceði konusu yeni yayýmlanan bir çalýþmada araþtýrýlmýþ.
Yukarýdaki araþtýrmaya katýlan gönüllülerden 70-80 yaþlarý arasýnda olan ve yapýlan saðlýk kontrolleriyle damar hastalýklarý geliþme riski yüksek olduðu belirlenen 522 kiþi seçilerek üç gruba ayrýlmýþ. Birinci gruba [Akdeniz diyeti + sýzma zeytinyaðý (haftada 11 porsiyon)], ikinci gruba [Akdeniz diyeti + karýþýk yemiþ (günde 15 gram ceviz, 7.5 gram badem ve 7.5 gram fýndýk karýþýmý)] ve kontrol grubuna ise düþük yað içerikli diyet uygulanmýþ. Deney 6 buçuk yýl sürdürülmüþ. Deneyin baþlangýcýnda ve her yýl düzenli olarak 14 maddelik standart bir anketle gönüllülerin diyeti uygulama þekilleri izlenmiþ; uygulanan protokolden habersiz uzman nörolog tarafýndan hafýza, dikkat, konuþma, vb. algýlama testleri uygulanmýþ.
GÖRSEL VE SÖZEL HAFIZA
Anketlerin istatiksel deðerlendirmesi ve çeþitli düzeltme faktörleri uygulanmasýndan sonra Akdeniz diyeti ile sýzma zeytinyaðý uygulamasýnýn algýlama iþlevlerinin korunmasý ve geliþmesi bakýmýndan düþük yað içerikli diyet uygulanan kontrol grubundan belirgin olarak daha etkili olduðu belirlenmiþ. Özellikle görsel ve sözel hafýza deðerlendirmesinde istatiksel olarak belirgin farklýlýk gözlemlenmiþ. Akdeniz diyeti ile karýþýk yemiþ uygulamasýnýn da kontrol grubuna kýyasla etkili bulunmasýna karþýlýk sýzma zeytinyaðýyla uygulanan Akdeniz diyetinden daha az etkili bulunmuþ. Görünen o ki kalp-damar saðlýðýnýn yaný sýra beyin saðlýðýmýz için de doymamýþ yað asitleri ve antioksidan bileþenler bakýmýndan zengin sýzma zeytinyaðý ve yemiþlerin tüketilmesi, düþük yað içerikli bir beslenme programýndan çok daha yararlý.
Burada bir hususa dikkat! Araþtýrmalarda bir grupta normal Akdeniz diyetinin temel bir elemaný olan zeytinyaðý yerine sýzma zeytinyaðý kullanýlmýþ. Diðer gruba ise rafine zeytinyaðlý normal Akdeniz diyetinin yaný sýra karýþýk yemiþler verilmiþ. Dolayýsýyla algýlama üzerinde gözlenen olumlu geliþme, tamamen sýzma zeytinyaðýna baðlý.
