Evlilik iliþkisini iki eþin etkileþim örüntüleri üzerinden anlamak en doðrusudur. Bu anlamda meþhur anlatým olan “eþler deðil iliþki hasta” yaklaþýmý önemli bir gerçekliðe vurgu yapar. Gerçekten de iliþkide karþýlýklý olup bitenler yerine, eþlerde hastalýk aramak iyi fikir deðil.
Fakat gerçekten de eþlerin birisinde veya ikisinde evlilik iliþkisini etkileyecek derecede bir rahatsýzlýk hali veya kiþinin bizzat kendisi ile ilgili güçlü psikolojiler varsa, bu durumlarý görmemek de sorunlara yol açar. Bu sebeple her durumda geçerli kalýp düþünmeler yerine, her durumun doðasýna uygun bir yaklaþým geliþtirmek daha doðru.
Çocuklukta yaþanan travmatik yaþantýlara karþý baþ etmek için geliþtirilen zihin bölünmesi (disosiyasyon) zamanla çoklu kiþiliðe sebep olarak (Disosiyatif Kimlik Bozukluðu) sorun olmaya baþlar. Zihnin kompartýmanlara ayrýlarak birden fazla otonomi kazanmýþ zihne bölünmesi, alter kiþilik dediðimiz farklý kimliklerin oluþumuna sebep olur. Zihni çoðul hale gelmiþ, içinde birçok ayrý kimlik barýndýran kiþi, yakýn iliþkilerde zorluklar yaþamaya baþlar.
Duygu düzenlenmesinin bozulmasý: Çocukluk çaðýndaki travmatik yaþantýlar çocukluktan baþlayan ve tedavi edilmedikçe bir yaþam boyu devam eden yoðun duygulara sebep olur. Üzüntü, kolay aðlama, yoðun korku ve aþýrý öfke gibi duygular yoðun bir þekilde yaþanýr. Duygulardaki bu aþýrýlýk ve çoðu zaman yerli yerinde olmama hali eþ iliþkisini kaotik bir hale sokabilir. Diðer eþ bu duygularý doðru karþýlayýp, etkin bir þekilde eþlik etme becerisi gösteremezse aralarýndaki iliþki duygu kaosu þekline döner.
Alter etkinliklerine baðlý sorunlar: Zihin bölünmesine baðlý oluþan alterler bedeni kontrol ettiðinde kendi özelliklerini gündelik hayata yansýtýrlar. Örneðin çocuk bir alter bedeni kontrol ederse eþ karþýsýnda çocuksu davranýþlar olabilir. Veya kendini karþý cinste algýlayan bir alter eþle mücadele haline girebilir. Veya kendini bekar olarak gören bir alter, bedenin evli olduðunu dikkate almadan davranabilir.
Geçmiþteki istismarcýlarla eþi ayýrt etme zorluðu: Çoðul zihindeki alterlerin bir kýsmý bugünkü zamaný ve mekâný bilirken, bazý alterler travmalarýn yaþandýðý dönemde donup kalmýþ olabilir. Bu alterlerin bir kýsmý eþi tanýmayabilirler. Örneðin istismara uðramýþ derinlerdeki bir alter eþi tanýmayabilir, ondan korkabilir hatta onu düþman gibi görebilir.
Güvenememe sorunlarý: Çocukluðunda zor yaþantýlarý olmuþ kiþilerin zihin þemalarý hem insanlara hem de dünyaya karþý negatif ve güvensiz olma eðilimindedir. Bu güvensiz bakýþ açýsýný temsil eden alter kimlikler eþe karþý da güvensizlik duygu ve davranýþlarý geliþtirebilirler. Olup bitenin doðasýný anlayamayan diðer eþ ise durumu kiþiselleþtirerek durumdan incinebilir.
Cinsel fonksiyon bozukluklarý: Çocuklukta travma yaþamýþ olma bazen kiþinin cinselliðini de olumsuz etkileyebilir. Kiþinin bedeni otomatik olarak karþý cinsin dokunmasýna karþý savunmacý hale gelebilir. Veya alter kimliklerin bazýsý cinselliðe açýk gibi görünürken bazýlarý ise aþýrý tedirgin olabilirler. Diðer eþ olup bitenin doðasýný anlamaz ve bu durumun kendisine yönelik olduðunu düþünürse, o da saðlýksýz tepki geliþtirirse çiftin cinselliði bozulabilir.
Gündelik hayatý sürdürme zorluklarý: Zihinsel bölünmenin evlilikle iliþkili diðer yol açtýðý bir sorun da gündelik hayatý sürdürme konusunda yol açtýðý sorunlardýr. Bu kiþiler tedavi edilmediði zaman bazen ev sahibi kiþiliðin depresif olmasýna baðlý, bazen uykucu kimliðin aþýrý uyumasýna baðlý, bazen de aþýrý hayal kurarak vakit geçirmeye baðlý ev hayatýnýn sorumluluklarýný aksatýr hale gelebilirler.
Çok þükür ki, zihin bölünmesi hali tam olarak tedavi edilebilir. Bu durumu tedavi etmek yalnýzca kiþiyi daha iyi hale getirmekle kalmayýp, evlilik iliþkisini de daha iyi hale getirebilir.
