Covid-19 ile birlikte çalýþma hayatýmýzda birçok yeni sorun yaþanmaya baþlanmýþtýr.
Uygulamada aþý olmak veya PCR yaptýrmak istemeyen çalýþanlarla ilgili yaþanan tereddütler doðrultusunda Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði ( TOBB ) tarafýndan talep edilen görüþ neticesinde, Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý tarafýndan iþyerinde karþýlaþýlabilecek saðlýk ve güvenlik riskleri konusunda yazýlý bilgilendirmeye raðmen aþý yaptýrmayan veya PCR testi ibraz etmeyen iþçiler hakkýnda alýnabilecek aksiyonlar hakkýnda Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý (ÇSGB) tarafýndan görüþ verilmiþtir.
ÇSGB yazýsýnda Ýþ saðlýðý ve güvenliði konusunda 6331 sayýlý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kanunu ve buna dayanýlarak çýkarýlan yönetmelik ve tebliðlerde, iþverene çok sayýda görev ve sorumluluklar yüklendiði ve ayrýca iþyerlerinde iþ saðlýðý ve güvenliði kurallarýnýn tam olarak uygulanabilmesi için sadece iþverenin görev ve sorumluluklarýný yerine getirmesi yeterli olmadýðý, iþçilere de bazý yükümlülükler getirildiði vurgulanmýþtýr.
Buna göre iþverenlerin gerekli tedbirleri alma ve iþçilerin de alýnan bu tedbirlere uyma yükümlülükleri bulunmaktadýr. Ýþverenlerin, iþyerinde karþýlaþýlabilecek saðlýk ve güvenlik risklerine yönelik koruyucu ve önleyici tedbirler hakkýnda tüm iþçilerini bilgilendirmekle yükümlü olduklarý hatýrlatýlmakta, iþverenlerin COVID-19 aþýsý tamamlanmamýþ iþçilerini yazýlý olarak ayrýca bilgilendirmesi istenmektedir.
4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nun "Süreli Fesih" baþlýklý 17. maddesine göre, belirsiz süreli iþ sözleþmelerinin feshinden önce durumun diðer tarafa bildirilmesi gerektiði, çalýþma sürelerine göre; iki ile sekiz hafta arasýnda deðiþen bildirim sürelerine uymayan tarafýn bu sürelere iliþkin ücret tutarýnda tazminat ödemek zorunda olduðu öngörülmüþtür. Bu süreler asgari olup sözleþmelerle artýrýlabilmektedir. Bildirim þartýna uymayan taraf, bildirim süresine iliþkin ücret tutarýnda tazminat ödemek zorundadýr. Ýþveren bildirim süresine ait ücreti peþin vermek suretiyle iþ sözleþmesini feshedebilir. Çalýþan bu durumda geçerli nedenle feshe itiraz ve iþe iade süreçlerini iþletebilir.
Feshin geçerli bir nedene dayandýrýlmasý, iþ güvencesi kapsamýnda olan çalýþanlar için bir zorunluluktur. Feshin son çare olmasý ilkesi ve feshin geçerli nedene dayanmasý gereði iþ güvencesine tabi olmayan çalýþanlar için de dikkate alýnmalýdýr. Fesih bildirimi mutlaka geçerli bir nedene dayanmalý ve yazýlý olarak yapýlmalýdýr.
Çalýþma bakanlýðý tarafýndan iþçinin haklý nedenle ve iþverenin haklý nedenle iþ sözleþmesinin sona erdirme imkânlarýndan da bahsedilmiþtir.
Ayný zamanda Ýþ Kanunu'nun 32'inci maddesine göre ücretin çalýþma eylemine baðlý bir hak olduðu, çalýþanýn bir karþýlýðý olmadan, hastalýk veya diðer nedenlerle çalýþamadýðý günler için ücret ödenmesine gerek bulunmadýðý aktarýlmýþtýr. Özellikle bu durum çalýþanýn PCR testi ibraz edemediði dolayýsýyla fiilen çalýþamadýðý durumlar için deðerlendirildiði düþünülmektedir. Ancak Resul Kurt Danýþmanlýk olarak kanaatimize göre bu durumda olan iþverenler risk almak istemiyorsa bekleme sürelerinde en azýndan zorlayýcý nedenle yarým ücret ödenmesi ve prim günlerinin ödenmesini deðerlendirebilir.
Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý uzaktan çalýþma olgusuna da deðinmiþtir. Ancak bu noktada zorlayýcý nedene atýf yapýlmamýþ, iþçinin ve iþverenin anlaþmasý halinde uzaktan çalýþma kurulabileceði ifade edilmiþtir.
Çalýþanýn PCR testi ibraz etmemesi nedeniyle çalýþtýrýlamadýðý bu sürenin telafi çalýþmasýna konu edilebileceði beyan edilmiþtir. Telafi çalýþmasý, çalýþýlmayan sürenin 4 ay içinde iþ günlerinde günde en fazla 3 saat çalýþmasý ile tamamlandýðý bir durumu ifade eder. Çalýþma süresi her halükarda günde 11 saati geçemeyecektir.
Çalýþanlarýn Kiþisel Verileri Koruma Kanunu hükümlerine uygun olarak açýk rýzalarý alýnarak aþý olup olmadýklarý öðrenilmelidir. Feshin son çare olmasý ilkesi gereði; uzaktan çalýþma, görev yeri deðiþikliði, yýllýk izin kullanýmý, ücretsiz izin ve telafi çalýþmasý alternatiflerinin iþ akdinin sona erdirilmesinden önce gündeme getirilmesi gereði unutulmamalýdýr. Yönetim hakký çerçevesinde iþçilerin halihazýrda sahip olduklarý yýllýk ücretli izinlerinin kullandýrýlmasý veya avans uygulamasýna gidilmesi sayýlabilir. Eksik kalan çalýþma süreleri çalýþmaya engel olan durumun ortadan kalkmasýný takiben 4 aylýk süre içinde tamamlanmak üzere telafi çalýþmasýna konu edilebilir. Ýþçiden bir talep gelmesi durumda ücretsiz izin uygulamasýna baþvurulmasý mümkündür.
