6- 7 Ekim 2022 tarihlerinde Fransa Cumhurbaþkaný Macron'un daveti ile bir araya gelen 44 ülke lideri Avrupa Siyasi Topluluðu oluþumuna destek verdi.
Semerkant'ta bir araya gelen Þanghay Ýþbirliði Örgütü üyeleri potansiyel ilgi alaný olan ülke liderleriyle fotoðraf vermiþti. Þimdi Prag'da 44 liderin yer aldýðý yeni bir fotoðrafýmýz oldu. Her iki fotoðrafta kesiþen ülkeler var.
Avrupa Birliði, Ukrayna-Rusya savaþýna giden süreci yönetemedi. AB dýþýndaki aktörler sürece daha çok müdahil oldu. Hemen yaný baþýndaki savaþý engelleyemeyen AB kötü bir sýnav verdi.
Macron fýrsattan istifade pozisyon alarak Avrupa Siyasi Topluluðu'nu ortaya attý. Merkel'den sonra güç kaybeden Almanya koalisyon hükümetindeki cýlýz seslerle Avrupa siyasetinde zayýf kaldý.
Avrupa Siyasi Topluluðu, Güney Kafkasya ülkelerini de davet etti. Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan Hazar Denizi'ne açýlan önemli bir koridor. Erdoðan'ýn Paþinyan ve Aliyev'le birlikte verdiði fotoðraflar Erivan'ý dünya sistemine dahil etti siyaseten. Ancak bu görüntü Avrupa'nýn enerji krizine karþý en önemli reçete gibi görünüyor.
ABD ve Ýngiltere'nin keskin tutumlarý sürdükçe Avrupa siyaseti yeni arayýþlar içinde yer alacak. Hazar havzasýndaki enerji kaynaklarý Türkiye üzerinden Avrupa'yý ýsýtacak ve daha da önemlisi fabrikalarý ayakta tutacak. Rusya'ya uygulanan yaptýrýmlarla doðalgaz tedariði durma noktasýna varan Avrupa, Þahdeniz tesislerinden çýkan doðalgazýn Azerbaycan-Trans Anadolu-Trans Adriyatik koridoruna ihtiyacý var.
AB ülkelerinin doðalgaz ihtiyacýnýn %38'ini Rusya karþýlýyordu. Ardýndan %18.6 ile Norveç, %7.2 ile Cezayir, %4.2 ile Katar geliyor. Almanya'nýn enerjide dýþa baðýmlýlýðý %64 iken Yunanistan'ýn %82. Bu tabloya göre Avrupa Siyasi Topluluðu arayýþlarýný sürdürmek zorunda. Daha da ötesi bölgesel ihtilaflara ve çatýþmalara çözüm getirmek zorunda. Mesela Adalar Denizi'nde Türkiye'yi rahatsýz eden Yunanistan'ý frenlemek zorundalar.
Avrupa siyaseti iyimser/ümitvar fotoðraflar verse de Hazar'ýn doðusunda Kazakistan ve Türkmenistan mevcut. Rusya'nýn nüfuzunu sürdürmeye çalýþtýðý bu sahada Türk Devletler Teþkilatý ve Þanghay Ýþbirliði Örgütü'nün varlýðý/etkisi söz konusu. Dananýn kuyruðu burada kopacaktýr.
Enerji hatlarý karþýlýklý baðýmlýlýðý ve istikrarý zorunlu kýlýyor. Avrupa'da post-Ukrayna süreci ile yaþanan sýkýþmýþlýk AB sisteminin hantallýðý ve çok sesliliðinin getirdiði zorluklar baþka bir yazý konusu belki. Avrupa Siyasi Topluluðu ise iklim krizi, pandemi ve enerji gibi sýcak gündemlerin yaný sýra boru hatlarýnýn güvenliði, siber güvenlik gibi meselelere odaklanacak.
Birleþik Krallýk sürecin içinde. Brexit sonrasý AUKUS ittifaký ile yollarý ayrýlan Birleþik Krallýk ve Fransa þimdi Rusya karþýsýnda yeni Avrupa Siyasi Topluluðunda beraber görünüyorlar.
ABD yeni oluþuma nasýl bakýyor birlikte göreceðiz. Hazar ve Orta Asya eriþim kaynaklarýna eriþim konusunda ne düþünüyor bilmiyoruz ancak Pelosi'nin Erivan seyahati bir ipucu olabilir.
