7. Uluslararasý Sosyal Bilimler Kongresi (INCSOS) için Bakü'ye yaptýðýmýz seyahatte yüzlerce akademisyenle bir araya geldik. Uluslararasý Balkan Üniversitesi Rektörü Mehmet Dursun Erdem'in düzenlediði kongre iki kardeþ ülkenin meclis baþkanlarýnýn himayesinde gerçekleþti.
Mustafa Þentop ve Sahibe Gafarova, akademik dünyanýn içinden çýkmýþ ve milli meclislerinin baþkanlýðýný yürüten iki kýymetli isim. Ýki ülkenin gelecek vizyonuna verdikleri katký ise çok anlamlý bir kongreyle somutlaþmýþ oldu.
Kongre boyunca birçok oturumu dinleme fýrsatý buldum. Bilhassa tarih, uluslararasý iliþkiler, iktisat gibi disiplinlerin bakýþ açýsýyla, analiz gücü yüksek kýymetli bilim insanlarýnýn sunumlarýna tanýk oldum.
Azerbaycan'la iliþkilerimizde ömrünü bu kardeþliðe adamýþ birçok ismi ziyaret etme ve hatýrlama imkânýmýz oldu. Merhum Turan Yazgan'ýn (Türk Dünyasý Araþtýrmalarý Vakfý) insana yaptýðý yatýrýmlarýn meyvelerini bir kez daha görmüþ olduk. Kýymetli tarihçi Ýlyas Topsakal ile ortak dostlarýmýzý ve yakýn tarihin önemli tanýklarýný da ziyaret etme fýrsatýmýz oldu.
2020 yýlýnda 44 gün süren muharebeden bir müddet sonra Azerbaycan'a gitmiþtim. O günlerde coþku ve heyecan Azerbaycan Türklerinin her halinden hissediliyordu. Bu seferki görüþmelerimde ise Azerbaycan'ýn küresel dengelerdeki rolüne odaklanan bir münevver halkasý gördüm.
Avrasya hattýnda Ukrayna-Rusya savaþý devam ederken bölgenin geleceðini düþünen aydýnlarýn hassasiyeti benim için önemliydi. 30 seneye yakýndýr Azerbaycan aydýnlarýyla, edipleriyle ve siyasetçileriyle yaptýðým görüþmelerde belki de zorunlu olarak Karabað merkezli konuþmalarýn ötesine geçemezdik.
Oysa þimdi vatan topraðýný geri almýþ Azerbaycan aydýnlarýnýn zihin haritalarýnýn, sýnýrlarý ne denli aþtýðýna þahit oldum. Ýþgali kaldýran ve kendi topraklarýna kavuþan Azerbaycan halkýnýn aydýnlarý Türkiye ve Özbekistan'la birlikte önümüzdeki zorluklarý nasýl aþarýz sorusunu merkeze oturtmuþ. Çok kutuplu dünyada hür ve müreffeh Azerbaycan'ýn geleceði için kafa yoran Azerbaycan münevverleri Türk ve Ýslam tarihinin derin yaralarýný fark eden yüksek bir idrakin kapýsýný aralamýþ vaziyetteler.
Küresel rekabetin ve enerji savaþýnýn Avrasya bölgesindeki etkilerini tartýþmak ve ortak diplomatik adýmlar atmak için ayný dili konuþtuðumuz Azerbaycan aydýnlarý omuzlarýndaki yükün farkýnda. Bu hassas sürecin birlikte aþýlabileceði ve Türk Kuþaðýndaki istikrarýn birlikte korunabileceði temel hassasiyetlerimiz arasýnda.
Dünyanýn birçok yerinde Türkiye algýsýný merak eder ve görüþtüðüm aydýnlarýn fotoðrafý derinlemesine tasvir etmelerini isterim. Bizim 30 yýllýk Azerbaycan serencamýný izleyiþimiz gibi onlarýn da Türkiye hakkýndaki dýþardan gözlemlerini dinleme fýrsatý buldum. Azerbaycan aydýnlarýnýn Türkiye'nin misyonu hakkýndaki tespitleri bizim birçok aydýnýmýzýn ve politikacýmýzýn anlayamadýðý vurgular içeriyor. Benzer sesleri Batý Trakya'dan, Balkanlar'dan, Irak ve Suriye Türklerinden de defaatle duymaktayýz.
Cumhur ittifakýnýn nasýl doðduðunu ve Türk Dünyasý aydýnlarýnýn Türkiye'ye yüklediði anlamý fark etmek için daha çok sefere ihtiyaç var. Cumhuriyetin 100. yýlýna girerken sýnýrlarýmýzýn dýþýndaki Türklerin düþüncelerini ve kanaatlerini dinlemekte fayda var. Türkiye niçin ayakta kalmak ve güçlü olmak zorunda? Bu soru varoluþumuzun da temel göstergesi olacak mahiyette.
Kalbi Türk dünyasý için çarpan herkesin önümüzdeki kritik zaman diliminde Türk dünyasýnýn aydýnlarýna kulak vermesi ve içerde atacaðý adýmlarý bu sorumlulukla atmasý gerekiyor.
