Pek Türkiye medyasýnda konu olmadý. Ama Ýran günlerdir Azerbaycan'a parmak sallýyor. Görünür sebep olarak Ýsrail gösterildi. Ama esas maksada bakalým derim. Ýran Ermenistan'la Azerbaycan arasýndaki 30 yýllýk savaþ halinden derinden istifade etti. Azerbaycan'ýn içindeki iþgal sorunu Ýran için hayati durum idi. Nahçivan'la Azerbaycan arasýnda dolayýsý ile Türkiye ile Azerbaycan arasýndaki karadan toprak baðýnýn oluþmamasý için de hep çaba harcadý. Ermenistan'a desteðinin arkasýnda zaten bu baðýn oluþmamasýný temin eden niyetler yattýðýný da bilmeyen kalmadý. Þimdi Azerbaycan kendi topraklarýný kurtarmak için savaþ verdi ve sonuç olarak durum Azerbaycan lehinde deðiþiyor. Bu deðiþim istemese bile Ermenistan'ý da ortama uyum saðlamak için yönlendiriyor. Ermenistan'la Azerbaycan arasýndaki sýnýrlarý yeniden tanýmlama sürecine durmadan balta vuranlarýn baþýnda da Ýran geliyor. Bu belirsizlikler ortadan kalkarsa Ýran'ýn topraklarýndan istifade de ortadan kalkýyor. Zengezur koridoru meselesinde taraflarýn pozisyonu belirlendikçe Ýran'dan üst düzey isimler tarafýndan parmak sallayýcý beyanlar çýkmaya baþlar. Önce dýþiþleri bakaný sonra savunma bakaný tehdit içerikli mesajlar devreye sokar. Ermenistan'ýn önünde sonunda Azerbaycan þartlarýna uyacaðý açýktýr. iran bunun farkýnda. Dolayýsý ile giderek Ýran varlýðý fiili olarak etkisiz hale geliyor. Hani zamanýnda Ýran Cumhurbaþkaný Ruhani Kafkasya'nýn geleceðini oradaki ülkeler ve Rusya Ýran belirler demiþti ya. Ýþte mesele de budur. Ýran'ýn çok emin olduðu o taným giderek ehemmiyetini kaybediyor. Zengezur koridoru kontrolü konusunda þartlar oturdukça Türkiye ve Azerbaycan kontrolü altýna geçecek yeni dönem Ýran için ekonomik olarak da olumsuz sonuçlar doðuracak. Bilhassa Azerbaycan'a karadan bað saðlayacak Türkiye'nin her týrý için para alan Ýran yeni dönemde transit geçit ücretinden mahrum kalacak. Artý Ermenistan'a gelecek her týr her yýl arabasý Azerbaycan tarafýndan kontrol edilecek. Bir kaç gün önce 2 týr sýnýrda durduruldu. Þoförler ise Bakü'ye götürüldü. Kimse resmi beyan vermiyor ama kuliste alýnan bazý bilgiler bu týrlarda uyuþturucu götürüldüðüne dair haberleri iþaret ediyor. Kontrolsüz arazilere yýllardýr Ýran ne gibi ürünler göndermiþ o ürünler nereye gitmiþ sorularý anlamlý sorulardýr. Yeni durum þudur: Ermenistan kadar Ýran da yeni siyasi deðiþimi sindirmeye zorlanýyor. Yýllardýr üzerine inþa ettiði siyasi aklýnýn iþe yaramaz hale geleceðini haliyle hayal etmemiþti. Hani kendilerince derin acem oyunu ile hep oyun bozmuþtur. Þimdi Türk aklý kazandý. Ve sadece Rus savaþ doktrinini alt üst etmedi. Hem de Ýran Fars siyaset satranç kurgusunu da tepe takla indirdi. Tabii ki burada Moskova'nýn zoraki uyum saðladýðýný da görmemiz lazým. Rusya rasyonel bakmak zorunda ve bunu akýllýca kullanabildi. Þimdi Ýran suni kurguladýðý gerilimi durdurmak zorunda kaldý. Önce savunma ve dýþiþleri bakanlarýnýn sert söylemlerini sonradan dini lider, yumuþatmak gerekliliðini hissetti. Dolayýsý ile durumun daha gerilmesi haliyle bölgesel açýdan da Ýran özelinde bakýldýðýnda da Ýran'ýn kendisine daha fazla zorluk oluþturur. 5-8 Ekim arasý Nahçivan'da Türkiye ile Azerbaycan'ýn ortak askeri tatbikat yapma kararý da bu geri adýmý tetikleyen esas hususlardandýr. Þimdilik sükunet en iyi enstrümanýdýr. Dengeye gelince ise Ýran ve Ýsrail birbirinin aleyhinde kullanýlacak taraf deðildir. Her ikisi de provokatif içeriðe sahiptir. Bu iki ateþi yan yana getirerek selamete varmak mümkün deðil. Ýran'ýn yeni siyasi durumu sindirmesi zaman alacaktýr. Lakin Ýsrail de Ýran üzerinden Azerbaycan'ý kurgu merkezi hayali Azerbaycan'a en büyük düþmanlýktýr. Eðer muradý bu kozu kullanarak kendinin menfaatlerine sarýlmaksa buna Azerbaycan'ýn izin vermemesi hayatidir. Azerbaycan için ne Ýran Ýsrail'e ne de Ýsrail Ýran'a karþý kullanýlacak denge deðildir. Olsa olsa her ikisi de ateþin fitilidir.. O ateþten ise zararlý yine Azerbaycan çýkar. Buna asla izin verilmemesi gerekir.
