Irak'ta Türkiye'ye karþý hamle yapanlarý dikkatle takip ediyoruz. Sivillere karþý yapýlan bir saldýrýyý Türkiye'ye fatura etmeye çalýþanlar, daha birkaç gün geçmeden Musul Baþkonsolosluðumuza saldýrý düzenlediler.
Art arda gelen olaylar uzun zamandýr Irak siyasetindeki istikrarsýzlýðýn neticesi. Baðdat'ta hakim olmak isteyenlerin aparat örgütler kullanmaktan çekinmeyeceðini gayet iyi biliyoruz.
1991'deki Körfez Savaþý ve ardýndan 2003'te Irak'ýn iþgali yakýn tarihin en acý olaylarýndan biri oldu. Bir milyonu aþkýn Iraklý sivil öldü. Beþ milyon insan ise göç etmek zorunda kaldý.
ABD, ülkede SOFA anlaþmasýný imzalatarak çekildi. Irak'ýn yeni anayasasý idareyi üç unsura pay ediyordu. Kurulan düzen! Sünni Araplara Meclis Baþkanlýðýný, Þiilere Baþbakanlýðý, Kürtlere Cumhurbaþkanlýðýný veriyor. Bu daðýlým hem kaosu beraberinde getiriyor hem de çevre ülkelerin iç siyasete tesirini artýrýyor.
Ýþgal sonrasý anayasa süreci Irak'ta, ABD ve Ýran nüfuzu had safhaya ulaþtýrdý. ABD, Kürtlere, Ýran ise Þiilere çengel atmýþtý. Her ikisine karþý makul çoðunluk direnç göstermeye devam ediyor.
Ýran, coðrafi engelleri olmasýna raðmen Lübnan'da Hizbullah üzerinden hegemonya kurdu. Ayný nüfuzu Irak'ta kurmayý ise yeterince baþaramadý. Bunun arkasýnda tarihsel sebepler olduðu gibi Irak'ta olup bitenlerin henüz hafýzalardan kazýnmamýþ olmasý yatýyor.
Irak Þiiliði, Ýran tesirinden uzak kalmayý baþarmýþtý. Kanuni'nin sefer-i Irakeyn'i Necef-Kerbela-Baðdat hattýný Safevî etkisinden korudu. Bu tarihsel olay asýrlar sonra Ýngiliz iþgalinde Irak Þiilerinin mücadelesini þekillendirmiþti. Ýstanbul'un cihat çaðrýsýný Iraklýlar desteklemiþ böylece uzun direniþler yaþanmýþtý.
Kasým Süleymani bir suikastla öldürüldüðünde Iraklý gençlerin sokaklarda yaptýklarý gösteriler aslýnda Tahran'ýn Irak siyasetine müdahaleci tavrýna bir tepkiydi. Yine kimi gösterilerde Ýran dini lideri Hamaney'in posterleri yakýlýyordu.
Ýran Kum'una karþý Irak'ta Necef havzasýnýn dini lideri Ali Sistani önemli bir aktör. Hareketin sokaða dönük ismi olarak Mukteda es-Sadr öne çýkýyor. Bu isimler Ýran nüfuzuna karþý temkinli ve tepkili. Eski Baþbakan Maliki'nin desteklediði Sudani'nin adaylýðýna karþý Sadr hareketi meclisi bastý. Þii hareketindeki bölünmeler dikkatle incelendiðinde ülkenin nasýl bir ateþe sürüklendiðini görmekteyiz.
Körfez ülkelerinin Irak'ý yeniden Arap dünyasýna dahil etme gayreti de dengeleri etkiliyor. Cumhurbaþkanlýðýnýn yeniden Sünni Arap bir isme geçmesi fikri öne çýkýyor. Her ne kadar anayasaya göre cumhurbaþkanlýðý sembolik de olsa Arap siyaseti için semboller çok önemli.
Türkiye, Türkmenler konusunda hassasiyetini diri tutmakla birlikte Erbil yönetimiyle artan ticaret hacmini stratejik enerji iþ birliðine dönüþtürmek ve Körfez dengelerinde oluþacak yeni güzergâhýn çýkýþ kapýsý olmakta kararlý. Ankara Baðdat'la iyi iliþkiler geliþtirmek için epeyce gayret gösterdi.
Irak'tan sýzan PKK terörüne karþý kararlý tutumunu sürdüren Ankara, Baðdat'ta istikrarýn ve sükunetin hakim olmasý için yapýcý siyasetini sürdürüyor. Suriye'nin Iraklaþtýrýlmasý için gerektiðinde iþ birliði yapan ülkelerin elbette farkýndayýz.
Suriye ve Irak'ta yaþanan olaylarý birbirinden ayrý görmeden takip edeceðiz. Irak ve Suriye'de planlanan Kürt koridoru ve Þii hilali bölge halklarýný ateþe sürükleyen adýmlar. Baðdat'ýn ve Þam'ýn kaderini ayný gören Ankara bu idrakle meseleyi deðerlendiriyor.
