Sovyetler Birliði'nin çöküþü, yeni bir "Oluþum" ortaya çýkartmýþtý. Meydana gelen bu yeni oluþum, 8 Aralýk 1991 yýlýnda; Rusya, Ukrayna ve Belarus arasýnda "imzalanan" antlaþma ile ortaya çýkan bir topluluktur.
"Baðýmsýz Devletler Topluluðu" isimli "ittifaka", daha sonra Letonya, Estonya, Litvanya, Ukrayna ve Gürcistan "hariç", tüm eski Sovyet Cumhuriyetleri de dahil olmuþtu. Türkmenistan, hukuken deðil, DeFacto topluluðun üyesidir. Gerçi bu ittifak, daha ziyade "ekonomik kanallarýn" çalýþmasýný hedeflemiþti. Yeltsin döneminin çabasý olan bu Ýttifak, daha çok Putin döneminde siyasi "aparat" olarak çalýþtýrýlmaya baþladý.
Dün Rusya Baþkaný Putin'in de katýldýðý Sankt-Petersburk'da gerçekleþen toplantýda; dikkatimi çeken þey þu oldu:
Kazakistan Baþkaný Tokayev, önümüzdeki 2023 yýlýnýn Baðýmsýz Devletler Topluluðunu oluþturan ülkelerde, "Rus-dili yýlý" olmasýný teklif etti. Tüm üyeler bu teklifi destekledi ve Putin bu durumdan memnuniyetini gizlemedi.
Gelelim dil konusuna:
Putin için ve genelde Rusya, Rus-dilinin, eski Sovyet Cumhuriyetlerinde kalýcý aparat olmasýný istiyor.
Ukrayna ile arasýndaki tüm küresel sorunlarýn yaný-sýra, en baþta Rus-dilini konuþanlara yönelik "baský" konusunu gündem etmekten vazgeçmedi.
Zaten eski Ukrayna Baþkaný Yuþenko'nun yönetimi dönemindeki en büyük hedef, þu cümlelerden belliydi : "Rusya'nýn sýnýrlarý, Rus dilinin bittiði yerde biter. O nedenle hedefimiz, bu dilin önünü keserek; Rusya'nýn içimizdeki hakimiyetini kesmiþ oluruz..."
Evet, görüldüðü gibi Rus-dili, Rusya için sýradan konuþma "aparatý" deðil, bilakis "siyasi-varlýk" için bir zemindir.
Teklifin Kazakistan'dan gelmesi de anlamlýdýr.
Ukrayna sonrasý, Rus-dili üzerine en fazla "mühendislik" yapýlan ülkelerden biri; Kazakistan'dýr.
Putin'in bu teklifin Tokayev'den gelmesini ayarlamasý ise; önemli mesajlar içeriyor.
Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan ve Ermenistan; dil konusunda sorunlu gözükmüyor.
Kýrgýzistan ve Kazakistan ise; hem sosyolojik, hem de siyaseten, Rusya "odaklý" konulara bu aralar çok daha hassas.
Kazakistan resmi kurumlarýnda, Rusya ile yazýþmalarda; Rusça "kullanmama" eðilimi söz konusu. Kazakistan bu hususta yeni "gerilim" alaný olarak yorumlanmaktadýr. Moskova bu nedenle bu teklifin Kazakistan Baþkaný tarafýndan "verilmesini" önemsiyor.
Peki bu siyasi enstrüman, Putin için ne ifade ediyor?
Ukrayna ile oluþan bu yeni süreç, Rusya açýsýndan "dost" ve "düþman" tanýmýný pekiþtirdi.
Kendi çevresindeki ülkelerin, çok taraflý siyaset anlayýþýnýn; Rusya konulu meselelere net tavýr sergilemesini isteyeceði açýktýr.
Evet, önceleri daha kolay bir ortam vardý. Ukrayna-Rusya savaþý ile durum farklýlaþtý.
Putin çevresindeki bu topluluðu, þimdi daha fazla "aktifleþtirme" peþinde.
Elindeki bu oluþumu giderek daha fazla "siyasi konulara" muhatap edecek gibi.
Aslýnda "Rusya yalnýz kaldý..." görüntüsünü de böylece farklý tablo ile "çürütmek" ister sanki.
Putin Rusya çevresinde kendisine yönelik "olumsuz oluþum" ihtimallerini de hesaba katarak, gelecek "planlamasý" yapmaktadýr.
Geçenlerde Azerbaycan-Ermenistan Dýþiþleri Bakanlarýnýn, Moskova toplantýsýna Ermenistan Bakanýnýn "katýlmamasý", haliyle çokça "sorulara" neden oldu. Putin, bir taraftan da Rusya "merkezli" meydanýn sorun çözen bir alan olduðunu da kanýtlama peþinde.
Nasýl sonuç vereceðini tabii ki zaman gösterecek. Amma Rusya'nýn oluþturduðu bu alanýn, giderek daha fazla siyasi konulara meydan olacaðý açýktýr.
