Partiler listelerini teslim etti. Dün itibarýyla seçim takviminde önemli bir dönemeç geçildi. Medyada belediye baþkaný aðýrlýklý çalýþmalarý görsek de seçime etki edecek önemli bir unsur da belediye meclis adaylarý ve yapacaðý çalýþmalardýr. Hem seçim açýsýndan hem de belediye yönetimi noktasýnda meclis çok kritik bir nitelik taþýr.
Belediyelerdeki üç temel organdan biri olan meclis, baþkan ve encümenden daha geniþ ve önemli yetkiler ile teçhiz edilmiþtir. Belediye Kanuna göre (5393 s. K, m. 18) belediye bütçesinin oluþturulmasý ve sýnýflandýrýlmasý, imar planlarýnýn ve programlarýný görüþülüp karara baðlanmasý, borçlanma kararýnýn verilmesi, taþýnmaz mal alýmý, satýmý ve tahsisi kararlarý, vergi, resim, harç ve diðer hizmetler için uygulanacak ücret tarifesi belirlemek, encümen-baþkan uyuþmazlýklarýný çözmek gibi görevleri vardýr. Bu yönüyle üye niteliði ve baþkan-meclis uyumu büyük önem arz eder.
Belediye türleri...
Türkiye'de iki tip þehir var. Bunlar büyükþehirler ve diðerleri olarak tasnif edilir. Diðer iller kategorisinde (Adýyaman, Sivas, Çanakkale vb.) merkez ve taþra ilçeler ile belde belediyeleri bulunur. Bunlarýn meclisleri ayrý ayrý seçilir. Bu illerde ayrýca ilçenin belediye sýnýrýnýn dýþýnda kalan kýrsal yerlere hizmet götüren il özel idareleri vardýr. Ýlin, Ýlçelerin ve beldelerin merkezinde bulunan seçmenler belediye seçimleri için oy kullanýrken kýrsalda bulunanlar (yani köyler) il genel meclisi için oy kullanacaktýr.
Üyeler; seçimi tek dereceli ve nispi temsil yolu ile belirlenir. Üyeler beþ yýl için seçilmektedir. Ýlkokul mezunu, 18 yaþýný bitirmiþ herkes meclislere üye olabilir. Belediye baþkanlarý meclislerin doðal üyesidir. Üyelik ve baþkanlýk için kiþinin aday olduðu beldede ikamet etme zorunluluðu yoktur.
Durum büyükþehirlerde biraz farklýdýr. Burada Ýl Özel Ýdareleri bulunmaz. Büyükþehir Belediye Meclisi için de ayrýca bir seçim yapýlmaz...
Kontenjan üyeler!
Siyasi partiler, belediye meclis üyeliði için kontenjan adayý gösterirler... Seçim çevresinde en fazla oyu almýþ olan siyasi partinin kontenjan adaylarý belediye meclis üyesi sýfatýný kazanmýþ olurlar. Burada baþkana verilen oy deðil, meclis için partiye verilen oy esas alýnýr. Kontenjan üyeleri, partilerin sunduklarý aday listesinde sýralamaya yazýlmaz baþka bir bölümde belirtilir. Kontenjan adaylarý arasýnda sýralama söz konusudur.
Kontenjan üyeleri doðrudan meclise girer ve geriye kalan meclis üyelikleri için týpký milletvekili seçimlerindeki gibi paylaþtýrma yapýlýr. Bir seçim çevresinde kullanýlan geçerli oy toplamýnýn onda birine tekabül eden sayý, bütün partilerin ve baðýmsýz adaylarýn aldýklarý oy sayýsýndan ayrý ayrý çýkarýlýr. Geriye oylarý kalan partiler ve baðýmsýz adaylar arasýnda meclis üyeliði daðýtýlýr.
Büyükþehir meclisi
Büyükþehir belediye meclisi, ilçe belediye meclislerinden gelecek üyeler ve ilçe belediye baþkanlarýndan oluþur. Burada ilçe belediye meclisi üyelerinin beþte biri büyükþehir belediye meclisine gider. Yani en çok oyu alan partinin belediye meclis üyelerinin beþte biri deðil, seçim kurulunca yapýlan daðýlýma göre oluþan belediye meclisinin üye sýrasýna göre ilk beþte birlik bölümde bulunanlar...
Buna göre birinci sýrada X partisi üyesi varken ikinci sýrada Y partisi üyesinin belediye meclisine gitmesi mümkündür. Kontenjan adaylarýnýn birinci sýrasýndaki isim ayný zamanda doðrudan büyükþehir belediye meclisi üyesi de olacaktýr. Ýlçelerden gelen üyelerle oluþan büyükþehir belediye meclisleri çoðu zaman ilçe belediye meclislerinin üye sayýlarýný aþabilir. Ýlçe nüfusundan, Ýlçe belediye meclis üyelerini, büyükþehir belediye meclisine gidecek üyeleri gösteren -hazýrladýðým aþaðýdaki- tablo konunun daha iyi anlaþýlmasýna yardýmcý olacaktýr...
