Aslýnda baþkanlýk sistemine geçtikten sonra altý ay içinde uyum yasalarýnýn çýkmasý gerekiyordu, maalesef çýkmadý.
Bu yasalardan biri seçim yasasýdýr. Nihayet bu yasa hakkýnda bir ön hazýrlýk yapýldýðý basýna yansýdý.
Baþkanlýk sisteminin en önemli özelliklerinden biri sert kuvvetler ayrýmýdýr. Bunun anlamý güçlü icra(hükümet), güçlü yasama ve güçlü/baðýmsýz yargýdýr.
(Þu anda güçlü icra var yasama da eskisine göre daha baðýmsýz. Çünkü eski sistemde yasama tamamýyla icraya baðýmlýydý. Hükümet temsilcisi gelmeden yasama görüþmesine bile baþlanamazdý.)
Seçim yasasýnda yapýlacak deðiþikliklerle yasama organý daha da güçlü kýlýnabilir.
Dün basýna yansýdýðý kadarýyla beþ baþlýk altýnda bir çalýþma yapýlýyormuþ.
Seçim barajý, seçim bölgesi, grup kurma nisabý, muhtar seçimi ve ittifaklar üzerinde çalýþýlýyormuþ.
SEÇÝM BARAJI
Yüzde 10 seçim baraj 12 Eylül darbesinden sonra ihdas edilmiþti.
Küçük partilerle dolan mecliste kanun yapmak zor oluyor, hem kolayýna hükümet kurulamýyor hem de cumhurbaþkanlýðý gibi önemli seçimlerde sonuç alýnamýyordu.
Bugün muhalefet partilerinin seslendirdiði güçlendirilmiþ parlamenter sistemini andýran bir düzenleme ile yüzde 10 barajý getirildi ki hem siyasi istikrar saðlansýn hem de meclis daha aktif çalýþsýn.
Ayrýca RP gibi partilerin ve bazý marjinal gruplarýn baraj ile önünün kesileceði hesap ediliyordu.
Baraj sadece iki dönemde istikrarý saðlayabildi. 1983 seçimlerinde ANAP, 2003 seçimlerinde de AK Parti baraj sayesinde tek baþýna iktidar olabildi.
Bu iki seçim haricinde gizli açýk ittifaklarla ve baðýmsýz adaylýklarla baraj etkisini büyük ölçüde yitirdi.
1991 seçimlerinde RP, MÇP ve IDP baraj engelini kurulan ittifak ile aþtý. PKK destekçisi siyaset de SHP ile ittifak kurarak barajý aþtý.
Ve nihayet ittifak yasal hale gelince baraja takýlmasý muhtemel bütün partiler mecliste temsil edilir oldu.
Partiler arasý seçim ittifakýnýn yasallaþmasýyla seçim barajýnýn bence hiçbir önemi kalmadý.
O yüzden yapýlan deðiþiklik çalýþmasýnda seçim barajýnýn 5'in altýnda 7'in üstünde olmamasý teklifinin çok da anlamlý olmadýðýný düþünüyorum.
Bugün yüzde 5’in altýnda oy almýþ BBP de SP de TÝP de DP de ittifaklar sayesinde mecliste temsil ediliyor.
Dolayýsýyla seçim barajý anlamýný tamamen yitirmiþ bulunuyor.
Barajýn ittifak içinde ve dýþýnda ayrý ayrý deðerlendirileceðinden bahsediliyor ki bence o da çok anlamlý deðil. O engel daha kolay aþýlýyor. Ýttifak kurmak isteyen parti resmen ittifak kurmuyor ama adaylarýný barajý aþan partiden gösteriyor ve meclise girebiliyor!
Bence doðru olan seçim barajýnýn tamamen kaldýrýlmasýdýr.
Ýki sebepten birincisi resmi ya da gizli ittifaklar baraj tanýmýyor.
Ýkincisi ve en önemlisi de artýk hükümetler meclisten çýkmadýðý için siyasi istikrar açýsýndan barajýn ülkeye hiçbir faydasý yok.
Tam tersine temsilde adaletin önünde bir engel olarak gözükmesi sebebiyle Türkiye aleyhine bir algýya sebep oluyor.
SEÇÝM BÖLGESÝ
Üzerinde çalýþýlan seçim bölgesi meselesi yasama organýnýn güçlenmesi açýsýndan önemli. Gördüðüm kadarýyla daraltýlmýþ bölge sistemi aðýrlýk kazanýyor.
Daraltýlmýþ bölge sistemi de eðer 5 milletvekili ile sýnýrlandýrýlýrsa bunun da çok büyük faydasý olmayacaktýr. Çünkü zaten 54 seçim bölgesinde milletvekili sayýsý 5 veya daha az sayýdadýr.
5 milletvekiliyle sýnýrlandýrýlacak daraltýlmýþ bölge sistemi sadece büyük þehirler için belki nisbi bir fayda saðlayacaktýr ama pek bir þey deðiþmeyecektir.
Ben dar bölgeden yanayým. Her seçim bölgesinden bir milletvekili seçilmesini daha demokratik buluyorum. Her bölgeden bir vekil demek bölge seçmenin tanýdýðý saydýðý sevdiði ve kendisini mecliste iyi temsil edeceðini bildiði adaylarýn seçilmesi demektir.
Tabana dayalý vekil güçlü vekildir. Güçlü vekillerin oluþturduðu meclis de güçlü meclistir.
Dar bölge sisteminde parti merkezleri kazanmak için o bölge seçmeninin tercih ettiði þahsý aday göstermek zorunda kalýr ki bu da bir nevi ön seçimi veya benzer bir yöntemi zorunlu kýlar. (AK Parti programýnda hem daraltýlmýþ bölge hem önseçim hem de tercihli sistem va’di vardýr.)
Ýlla da daraltýlmýþ bölge deniyorsa ve 5 milletvekili ile sýnýrlandýrýlacaksa o zaman hem önseçimin hem de tercihli sistemin getirilmesi gerekir ki güçlü vekil ve güçlü meclis çýksýn ortaya.
Diðer baþlýklara imkân olursa baþka yazýda temas ederiz inþallah.
