Son günlerde en çok duyduðumuz ifade "dirençli kent". Siyasetin gündeminde olmasý ve vaatlere konu edilmesi ile daha sýk duyduðumuz bu kavram yaþanan 6 Þubat depremleri ile özdeþ biçimde anlaþýlýyor ancak kavram daha geniþ bir sahayý ve teknik alt yapýyý ihata ediyor aslýnda...
Dirençli kentler, fiziki, çevresel, sosyal ve ekonomik yönden, kentlerin karþýlaþabileceði her türlü tehlike, tehdit ve olumsuz durumlara karþý kentin dinamiklerinin hazýrlýklý ve koordineli olmasý sayesinde etkin mücadele kabiliyetine sahip olan kentlerdir.
Dirençli bir kent, doðru öngörüler üzerine planlamasýný yapar. Zayýf ve güçlü yönlerini bilir. Sorunlarýna yabancý olmadýðý için çözüme dair daima bir yol haritasý vardýr.
Yani dirençli kent, krize kolay kolay girmez ama girse de çýkmasýný bilir...
Dirençli kenti oluþturmak multidisipliner bir çalýþma gerektirir. Teknik yönü aðýr basan bu durumu tahkim etmek ancak hukuki düzenlemeler ile mümkündür.
Anayasa; merkezi ve yerel otoritelere baþta nüfus olmak üzere baðlý ve baðýmsýz diðer faktörleri gözeterek planlama yapma ödevi ve yetkisi vermekte... Sorunlarý görmezden gelmek veya yüzeysel bakmak ve hatta bir sorun yokmuþ gibi davranmak þehirleri kýrýlgan hale getiriyor...
Þehirlerin büyümesi ve geliþmesi birçok fýrsatý ve riski ayný anda doðuruyor. Göç ve konut sorunu, çalýþma hayatý problemleri, kent kýrým, kültür varlýklarýnýn zarar görmesi, yurttaþlýk bilincinin geliþtirilmesi, kent diplomasisi vb. kavramlar aslýnda dirençli kent meselesinin bileþenleri, tamamlayýcý öðeleri...
"Ýmar" dediðimiz olgu sadece "inþaat yapmaktan" ibaret deðildir. Ýnþaat, imar meselesinin son halkasýdýr. Öngörüleri saðlam ve gerçek verilere dayanmayan, bilimsel olmayan, salt siyasi ve ideolojik faktörler üzerinden kurgulanmýþ þehirler her zaman kriz üretir.
Her þehrin toplumsal dinamikleri, algýlama biçimi, yatýrýmlara bakýþ açýsý, üretim türü, coðrafyasý farklý... Merkezi yönetimin planlama yaparken verileri yerelden almasý ve ona göre sürece giriþmesi beklenir. Bu iliþkinin yerelden gelen ve "basma kalýp" "kes/yapýþtýr" olarak yazýlan; "misyon, vizyon, ilkeler", "stratejik plan" "çalýþma programlarý" ile hayata geçmesi beklenemez.
Merkezi idare ile iþ birliðini zorunlu kýlan adýmlarda bile bundan kaçan yaklaþýmlarý, riskli alan ilan edilen yerlere belediyeler eliyle açtýrýlan iptal davalarýný, kriz anýnda bile çözüme deðil "çözümsüzlüðe odaklanan" anlayýþýn sonuçlarýný hep birlikte gördük.
Þehirleri bir kriz yumaðýna dönüþtürmekten öteye geçmiyor bu yaklaþýmlar. Kriz, baþladýðý yerden çözülür. Burada yapýlmasý gereken ilk iþ "dirençli kenti kim inþa edebilir?" diye sorup buna göre tercihte bulunmaktýr... Ama bu da yetmez. Birtakým düzenlemeleri konuþmak ve tartýþmak da gerekli...
Bu baðlamda hukuki açýdan dirençli kent meselesini tahkim edecek birkaç somut öneri sunmak isterim:
[1]Parsel bazlý imar düzenlemesinin kaldýrýlmasý ya da zor þartlara baðlanmasý gerekiyor. Örneðin plan yapma için basit çoðunluk yeterli olabilecekken plan deðiþikliði için belediye meclislerinde nitelikli çoðunluk þartý getirilebilir.
[2]Ýmar yasaðý bölgelerinin arttýrýlmasý ve buralara yapý yapýlmasýnýn, yapýlanlarýn yýkýlmamasýnýn suç kapsamýna alýnmasý gerekmektedir. Belediye meclislerine de belirli þartlarda imar yasaðý alanlarý ilan etmek yetkisi verilmelidir.
[3]Planlamaya gerçekten katýlýmcýlýk odaðýnda bakýlmasý için tedbirler alýnmasý þattýr. Örneðin kent konseyinden görüþ sorma, imar komisyonuna sivil toplumdan üye alma gibi yollar vb.
[4]Uzun vadeli planlamayý yapamayan teknik ve siyasi ekibin sebep olduðu zararlar da Sayýþtay denetimine tabi olmalý, bu kimselerin planlama hatalarý ifþa edilebilmelidir.
[5]Ve nihayet getirilen yeni büyükþehir modelinin getirdiði ve tüm ilin idari sýnýrlarýný kapsayan yönetim ölçeðini gözden geçirilmek gerekiyor. Bu yapýnýn planlama ve koordinasyon özelliðini öne çýkarmak daha pratik sonuçlar verecektir.
