13 Mart 2022 tarihinde 'Montrö Boðazlar Sözleþmesi ve Türkiye'nin zararý' baþlýklý bir yazý yazmýþtým.
O yazýda sözleþme gereði Türkiye'nin boðazlardan geçen gemilerden almasý gereken ücrette %93 oranýnda indirim yapýldýðý yýllýk 3 buçuk milyar dolar zarar ettiðimizi hatýrlatmýþtým.
Bu hatýrlatmayý da Mart ayýnýn ilk haftasýnda Türk Parlamenterler Birliði Ýstanbul Þubesi'nde misafir ettiðimiz emekli amiral Doç. Dr. Cihat Yaycý'ya borçluyum. Verdiði konferansta bu konuya temas etmiþti.
11 sene önce bu konuda makale yazan Doç. Dr. Cihat Yaycý Paþa "1936 yýlýnda imzalanan Montrö Sözleþmesi ilgili hükümleri gereðince Türk Boðazlarý'ndan geçiþ için ödenmesi lüzumlu ücretlerin söz konusu tarifeye istinaden alýnan ücretlere kýyasla asgari 23 kat daha fazla olmasý gerektiði "ni hatýrlatmýþtý.
"Bu konuda ilk çýkýþý 1983 yýlýnda Prof. Dr. Tâhir ÇAÐA yapmýþ hükümeti uyarmýþ ve alýnan ücret on katýna çýkmýþtýr.
Prof. Dr. Tâhir ÇAÐA geçiþ ücretinin hesaplamasýnýn yanlýþ olduðu yönünde görüþünü içeren bir rapor hazýrlayarak o dönemin hükümet yetkililerine iletmiþtir. Bunun üzerine, 19/08/1982 tarihinde oluþturulan bir komisyon meseleyi incelemiþ ve Merkez Bankasý bu komisyonun inceleme sonuçlarý çerçevesinde altýnýn günlük kambiyo deðerlerini belirleme ve ilan etmeye baþlamýþtýr. Bunu takiben de yeni uygulamaya geçilmiþ, uygulama ile birlikte her bir gemi için yapýlan tahsilat on kat artmýþtýr.
Ancak, bu uygulamaya Ruslar ve Ýngilizler itiraz etmiþler darbe döneminin atanmýþ hükümeti direnememiþ ve 07/02/1983 tarih ve 83/6032 sayýlý Bakanlar Kurulu Kararý ile uygulamadan dönülmüþtür. Darbe hükümeti olduðu için meþruiyet sorunlarý yaþamamak adýna geri adým atýlmýþtýr."
"Sözleþmede belirtilen 1 Altýn Frank'ýn bugünkü karþýlýðý 18 ABD dolarýdýr. Oysa bu miktar 0,8063 ABD Dolarý olarak eksik hesaplanmakta ve Türkiye geçiþlerde yüzde 97 indirim yapmýþ olmaktadýr.
Sözleþmedeki 1 Frank altýnýn bugünkü deðeri hesap edildiðinde Türkiye'nin boðazlardan yýllýk 3.45 milyar dolar kazanç elde edeceði hesaplanmaktadýr."
Mevcut hesaplama ile Türkiye yýllýk 3,3 milyar dolar kaybetmektedir.
Elbette ki kimi itirazlar olacaktýr. Ancak devlet gereken düzenlemeyi kademeli olarak da yapabilir, bugünkü gibi %97 deðil de %70 yapabilir, %50 yapabilir her durumda gelir artar ve ekonomik sýkýntý çektiðimiz þu dönemde önemli bir gelir kapýsý açýlmýþ olur."
"Bir kararnameye bakýyor!" https://www.star.com.tr/yazar/montro-bogazlar-sozlesmesi-ve-turkiyenin-zarari-yazi-1697331/ demiþtik.
O yazýyý belki dikkatinden kaçmýþtýr diye bizzat Baþkan Erdoðan'a göndermiþtim.
Dün müjdeli haber geldi. Basýnda "Türkiye, Boðaz'larda Montrö hakkýný kullandý! 39 yýllýk uygulamaya son verildi!" haberini mutlaka okumuþsunuzdur.
"Türkiye, 39 yýl sonra Montrö'nün kendisine verdiði hakký kullandý. 1983 yýlýnda Boðaz'larla ilgili getirilen uygulamaya son verildi.
Türkiye boðazlardan geçiþ ücretini 5 kat artýrdý. Ton baþýna 0.80 dolar sabitlenen ücret net 4 dolar çýkarýldý. Ekim ayýnda uygulanmaya baþlayacak."
Budur!
Bence artýrma oraný az olmuþ ama gelirin 5 kat artmasý fevkalade önemli bir adýmdýr.
Dýþ politikada dünyanýn umut kaynaðý olan Türkiye son tahýl koridorunda oynadýðý rol ile küresel oyuncu olduðunu tescil ettirmiþti.
Montrö'den kaynaklanan hakkýný kullanmasý ve geçiþ ücretini 5 kat artýrmasý da Baþkan Erdoðan'ýn ülkeye sunduðu son kazanýmdýr.
Buna en çok sevinen de Cihat Yaycý Paþa oldu.
Dün sabah 9.22'de bana gönderdiði mesajda, "Sayýn vekilim baþardýk. 12 yýl yýlmadan anlattým yazdým durdum ve nihayet. Vallahi aðlýyorum." yazdý.
Ben de en az onun kadar sevindim. 5 ay önce yazdýðým ve 'bir kararnameye bakar' dediðim husus fiiliyata geçmiþti.
Zamanlama da mükemmeldi!
Tabii ki en önemlisi devletimizin kazanmýþ olmasýdýr!
Baþkan Erdoðan'a ne kadar teþekkür etsek azdýr.
Ve elbette ki 12 yýldýr konuyu gündemde tutan, Libya Anlaþmasý'nýn mimarý olan ve Mavi Vatan deyimini bizlere kazandýran emekli amiral Cihat Yaycý Paþa'ya özel olarak teþekkür etmeliyiz.
Bizim teþekkürümüzün ötesinde, devletimizin 'Üstün Hizmet Madalyasý'yla Yaycý Paþa'yý taltif etmesini bekleriz.
Ona verilmeyecek de kime verilecek?!
