Bugün (18 Haziran, Cuma), Ýran'da ilginç bir seçim var; Cumhurbaþkanlýðý Seçimi..
41 sene önce, Ebu-l'Hasan Benî Sadr'ýn ilk C. Baþkaný olarak seçilmesi ve amma, onun, Ýran-Irak Savaþý ortamýnda; ülke içinde Ýnkýlab rejimine karþý silahlý mücadele veren marksist bir ideolojik temeldeki, Amerikan destekli 'Mucahid'in-i Halk' isimli etkin ve yaygýn örgütle iþbirliði yaptýðý gerekçesiyle henüz 2 seneyi doldurmamýþken Ýran Meclisi'nde suçlanýp azledilmesi ve gizlice Fransa'ya kaçtýðýnýn anlaþýlmasý sonrasýnda, 2'nci C. Baþkanlýðý'na seçilen Muhammed Ali Recaî'nin de henüz, birkaç aylýk iken, bombalý bir suikasd sonunda, yüksek dereceli þahsiyetlerle birlikte dünyaya vedâ etmesiyle, , Seyyid Ali Khameneî, 3. C.Baþkanlýðý'na seçilmiþti.
Haziran-1989 baþýnda, Ýmam Khomeynî'nin vefatý üzerine Hâþimî Refsencanî'nin özel çabasýyla 'Veli'yy-i Faqih'lik ve 'Ýnkýlab Rehberliði' makamýna Ali Khameneî'nin seçilince, Refsencanî de 4'üncü; Muhammed Hâtemî'nin 5'inci, Mahmûd Ahmedînejad'ýn 6'ncý, Hasan Rûhânî'nin de 7'inci C. Baþkanlýðý'na seçildiði Ýran'da, bugün de 8'inci C. Baþkaný seçilecek.
Ancak, Türkiye'nin ve hattâ B. Amerika'nýn bile baþkanlýk seçimlerinin ne kadar baþaðrýlarý icâd ettiði hatýrlanýrsa; son 20 yýl boyunca Ýran'da yapýlan seçimlerin her birisinde de oldukça ciddî problemler yaþandý. Ki, bunlardan birisi de, 16 sene sene önce, rejimin temel kurumlarý tarafýndan Refsencanî'ye karþý Ahmedînejad'ýn desteklenmesi, 12 sene önce de, eski baþbakan Mîr Huseyn Mûsevî'ye karþý yine Ahmedînejad'ýn desteklenmesi sonunda, 'seçimlerde hile yapýldýðý' iddialarý üzerine meydana gelen ve ülkeyi haftalarca derinden etkileyen büyük karýþýklýklarý ve Mûsevî'nin yargýlanmaksýzýn, 12 senedir, hâlâ da özel bir mekânda hapiste tutulmasý, gerilimlerin boyutuna iþarettir.
Ama, daha da ilginç olan, 8 yýl önce yapýlan C. Baþkanlýðý seçiminde, Ýnkýlab'dan sonraki 30 yýl boyunca hep en etkili isimlerden birisi olan Refsencanî'nin C.Baþkanlýðý adaylýðýnýn 'Gözetleme Þûrâsý (Þûrâ'y-ý Nigehbân) tarafýndan, yaþlýlýk gerekçesiyle reddedilmesi idi.
Ancak, eski Ýstihbarat Bakaný ve sonra da Gözetleme Þûrâsý'nda üye olan Haydar Muslihî, geçen hafta öyle bir açýklama yaptý ki, bugünkü seçimin de aslýnda belli bir odak tarafýndan kim tarafýndan kazanýlmasý gerektiði konusunu açýða vurdu. Çünkü, Muslihî, o zaman, Refsencanî'nin seçimi kazanacaðýnýn anlaþýldýðýný görünce, kendisinin hazýrladýðý bir rapor sonunda, rejimin selâmeti için, onun adaylýðýnýn reddini saðladýðýný gayet net olarak açýkladý.
O zaman, Refsencanî reddedilince, tarafdarlarýna 'Hasan Rûhanî'yi desteklemeleri'ni tavsiye etmiþti ve Rûhanî kazandý, hem de iki dönem..
Þimdi bu itiraf, Ýran siyasî bünyesini daha bir alt- üst etti. Çünkü, seçimde aday olmasý beklenen ve kazanmasý ihtimali güçlü Dýþiþleri Bakaný Muhammed Cevad Zarif'in, tecrübelerini geleceðe intikal ettirmesi adýna, devletin resmî gizli kurumuna emanet ettiði görüþlerinin dýþarýya sýzdýrýlmasý ve böylece yolunun kesilmesinden sonra; eski Meclis Baþkaný Ali Laricanî ve Ali Mutahharî ve seçimi kazanmasý ihtimali çok güçlü görülen Mahmûd Ahmedînejad da veto edildi, birçok isimle birlikte.. Þimdi bu vetolarýn da, Refsencanî'nin reddinin itiraf olunmasýndaki gibi bir mizansenle saðlandýðý, Ýran efkâr-ý umûmiyesinde derin bir kanaat oluþturdu. 'Veto edilirse seçim sonuçlarýný tanýmayacaðýný'açýklayan eski C. Baþkaný Ahmedînejad þimdi de 'tarafdarlar'ýndan oylamaya katýlmamalarýný istiyor.
Adaylýklarý kabul edilen 7 aday içinde, rejimin istediði kiþinin Yargý organýnýn baþýnda bulunan Ýbrahîm Reisî olduðu çok açýk.. Onlarýn 3 tanesi de dün Reisî lehine adaylýktan çekildiklerini açýkladýlar. Görünen o ki, zayýf adaylardan birisi kabul edilen Ýran Merkez Bankasý eski baþkaný Abdunnâsýr Himmetî, þimdi, Reisî'yi zorlayacak aday konumunda..
Ama, iþin daha ilginç tarafý, 4 sene önceki seçimlerde katýlým, yüzde 45'lerde imiþ.. Þimdi daha da düþeceðinden endiþe ediliyor.. Ahmedînejad, 'Oy kullanmayanlar müslüman deðildir denilmiþ; ben öyle müslümanlardan deðilim..' diyor; açýkça...
Bu katýlým düþüklüðü ihtimalini bertaraf etmek için, Ýnkýlab Rehberi Ali Khameneî'nin, seçime katýlmanýn çok düþük olacaðý ihtimaline karþý, 'kadýnlarýn oy vermeye gitmek için kocalarýndan izin almak zorunda olmadýklarý'na; kezâ, 'boþ/beyaz oy kullanýlýr da, bu, rejimin tezyifine, zayýflamasýna sebep olursa, boþ oy kullanmanýn haram olduðu'nu da dair fetvâlar yayýnladý. Bilindiði üzere, Ýran'da 42 yýldýr uygulanmakta olan'Velâyet-i Faqih' sistemi içinde Cumhurbaþkaný, gerçi ülkenin uluslararasý planda ve diplomasideki en üst temsilcisi ise de, 'Veli'yy-i faqih' sýfatýný taþýyan þahýs, iç hukukta, Anayasa'ya göre de en üst makamda, hattâ, Anayasa'nýn da üstünde kabul edilir. Ama, Refsencânî, bu uygulamaya da, 'Velâyet-i zeminî'yi niçin 'velâyet-i âsûmanî' haline getiriyorsunuz?' diye genel bir itiraz geliþtirmiþti.
Seçimlerde kullanýlan propaganda malzemeleri de ilginç..
*'Hz. Ali'nin yanýna Mâlik Eþter'i seçelim; Ebû Musâ el'Eþ'arî'yi deðil..'
*'Hanýmlar, Hz. Fâtýma gibi karar veriniz..'
*'Boþ oy kullanmak, 'Ben Kerbelâ'da tarafsýzým..' demek gibidir.' þeklindeki sloganlar konuyu daha iyi anlamaya yardým eder, sanýrým.
Evet; Ýran, bugün yapýlan seçimle, yeni bir yol kavþaðýnda..
